Chuyến đi cuộc đời

Mỗi con người trong cuộc đời luôn đặt ra cho mình những câu hỏi thể hiện nỗi khắc khoải trong tâm hồn mình: Tôi là ai; tôi từ đâu tới; cuộc đời tôi có ý nghĩa gì và sẽ đi về đâu? Như vậy, câu hỏi về cuộc đời luôn theo đuổi con cho dẫu họ là người giàu có hay là người nghèo túng; là người đàn ông hay phụ nữ; là những người tri thức hay người bần nông ít học. Con Người luôn khắc khoải kiếm tìm về ý nghĩa của cuộc sống và ước mong sống cuộc đời mình ý nghĩa hơn. Có người đã nói: ‘Cuộc đời là một chuyến đi của mỗi người’. Nhưng chuyến đi cuộc đời con người là gì và mỗi người chúng ta có bao nhiêu chuyến đi như vậy; và sau mỗi chuyến đi ấy, chúng ta sẽ có cảm nghiệm gì cùng sống những cảm nghiệm đó như thế nào? Những câu hỏi đó được mỗi người chúng ta trả lời cách khác nhau và cùng trong những thao thức ấy, chúng ta cùng gợi lên cho nhau những ý nghĩa của chuyến đi cuộc đời.

‘Cuộc đời’ là một hạn từ mà người ta dùng để ám chỉ một hành trình của cuộc sống con người, hành trình mà mỗi người đã vạch ra qua một sự thông dự sự sống và những hành động của sự sống mình trong thế giới. Như thế, cuộc đời luôn có một sự khởi đầu và một sự kết thúc của nó. Hành trình cuộc đời cũng như một chuyến đi, có một khởi đầu và một đích đến để chúng ta có thể dừng lại và ngắm nhìn. Thế nhưng mỗi người chúng ta đã bước vào cuộc đời ấy với những xuất phát điểm khác nhau. Có người được sinh ra trong sự giàu sang, sung túc bởi của cải vật chất, có người sinh ra trong cảnh tồi tàn, túng thiếu của tiện nghi cũng như những chi dụng cần thiết cho cuộc sống. Có những người bước vào thế giới trong sự chờ đón của những người thân yêu trong khi có nhiều người lại hiện hữu như là tai nạn của những cơn lạc thú hay những cuộc vui trụy lạc. Chúng ta đã không có chung với nhau cùng một xuất phát điểm. Tôi không được chọn sinh ra với cánh tay lành lặn hay dôi chân vững chãi. Tôi cũng không được đòi hỏi mình phải được sinh ra với một bộ óc thông minh hay với những khả năng thiên phú kì diệu. Tất cả những điều đó đã được ban hay là một trọn hảo sẵn có mà tôi không thể nào nắm bắt hay thủ đắc nhờ tự do mà khi tôi chưa hiện hữu. Có người đã hỏi ‘tại sao sinh ra tôi mà không hỏi ý kiến của tôi, bởi đó tôi bị kết án là được sinh ra và bản án là tự do’; thế nhưng khi tôi chưa được sinh ra thì tôi lại chưa hiện hữu để ai đó có thể hỏi ý kiến. Làm sao có thể hỏi ý kiến trong cái được gọi là hư vô của hiện hữu cho chính cái mình đang thắc mắc. Câu hỏi đó như một sự lảng tránh để bước vào thế giới, nơi đó mỗi người được sống, được sở hữu nhân vị của chính mình.

Với xuất phát điểm khác biệt của mỗi người, chúng ta bước vào cuộc hành trình cuộc đời cũng khác nhau. Có những người đã tự trang bị cho mình những hành trang cần thiết để xây dựng cuộc sống, trong khi có những người lại chẳng mấy quan tâm đến điều đó. Chúng ta có thể thấy rằng mọi người đều sống thế nhưng mỗi người lại tìm kiếm cho mình những đích đến khác nhau. Có người mong muốn mình sẽ trở thành một thương gia giàu có trong những cách thế kiếm bạc triệu, có người lại muốn mình trở thành một người giỏi giang trong trí tuệ và tìm kiếm thăng tiến trong học thức… Tất cả mọi người đều tự tạo và tìm ra cho mình những đích đến khác nhau và từ đích đến đó, chúng ta phấn đấu và rèn luyện bản thân cho cuộc sống. Thế nhưng như chúng ta đã nói, mỗi người đã bắt đầu cuộc hành trình trong xuất phát điểm khác nhau, bởi đó mỗi người lại có cách thế khác nhau. Nhưng cũng có những người đã chùn bước trong việc hoạch định cho mình một đích điểm của hành trình. Có nhiều người đã chẳng muốn bước tiếp trong chuyến đi ấy bởi họ nghi ngờ về bản thân, họ cho rằng mình không có khả năng để đi đến những đích điểm cao xa hay thậm chí chỉ là đích điểm gần gụi. Có một câu châm ngôn đã được nhiều người trẻ ngày nay áp dụng như cách thế để bước vào thế giới: ‘hãy ngắm bắn mặt trăng, nếu trượt bạn có thể bắn trúng một ngôi sao nào đó’. Có thể câu nói này như không tưởng, nhưng nó lại nói lên một sự táo bạo của người trẻ hôm  nay. Các bạn đã chẳng ngại ngùng đặt ra cho chính mình những điểm đích lớn, để dẫu ‘bắn trượt’ đích điểm đó, các bạn cũng sẽ đạt được một đích điểm nhỏ hơn thế nhưng vẫn là một đích điểm lý tưởng, vì nó ở trên trời cao.

Trong chuyến đi cuộc đời ấy, chúng ta không tránh khỏi những lúc có những khó khăn, vấp ngã. Đôi khi trên đường đời có những viên đá chắn ngang khiến chúng ta vấp ngã. Những vấp ngã đó có thể là những lần quỵ ngã trước những khó khăn của cuộc sống, những lo toan, tính toán chuyện áo cơm, hay thăng tiến trong học tập và danh vọng. Tất cả những điều đó khiến chúng ta suy kiệt không chỉ thân xác mà cả trong tinh thần. Chúng ta dành quá nhiều suy tư cho những điều đó mà không cân bằng được cuộc sống khiến chúng ta gục ngã. Nhưng gục ngã cũng có thể là những thất bại trong đời sống, những ‘bàn thua’ mà chúng ta không biết cách nào để gỡ lại, chúng ta gục ngã và đau đớn trong những khoảnh khắc của kẻ thua trận. Những lúc đó, có những người sẽ tìm cho mình cách thế để tiếp tục đứng lên, tiếp tục thăng tiến chính mình, họ lợi dụng chính những thất bại để làm cho mình ngày một trưởng thành hơn. Người trẻ hôm nay có câu thơ như để đùa cợt nhưng cũng đầy ý nghĩa: ‘Đường đời gian khổ nuôi ta lớn, ân tình bội bạc dạy ta khôn’. Quả thực trải qua những gian khổ con người ta được tôi luyện thêm trưởng thành, trải qua những bội bạc trong ân nghĩa con người ta dần ý thức được cuộc sống và có kinh nghiệm về cách thế đi đường trong hành trình cuộc đời của mình. Qua những trải nghiệm của thất bại, con người biết làm thế nào để đứng lên, để tiếp bước và đi dần đến với thành công.

Cuộc đời con người không chỉ êm trôi nhưng còn có những ngã rẽ, những lối rẽ trong chuyến đi để chúng ta có thể đi đúng hướng và đúng đường. Có thể nào khi chúng ta đứng trước hai con đường mà chúng ta lại không phải lựa chọn, có thể nào vì thích đi trên con đường trải lụa mà chúng ta sẵn sàng đổi một tấm biển chỉ đường để rồi không bao giờ tìm đến được với đích đến thực sự? Trước những chọn lựa, chúng ta ai cũng có tự do để có thể chọn hay không chọn. Thế nhưng, cũng chính tự do ấy khiến chúng ta mang theo trách nhiệm khi chọn lựa. Nếu bạn chọn làm một người mẫu với thân hình đẹp, bạn phải tuân theo chế độ ăn uống, kiêng khem và những bài tập thẩm mĩ để có thể giữ được thân hình kiều diễm; bạn chọn con đường tu trì, bạn lại phải tuân theo một quá trình rèn luyện chính mình đồng thời bạn cũng có trách nhiệm rèn luyện và đồng hành cùng mọi người để cùng nhau đạt tới sự thiện hảo…. Và tất cả những điều đó đòi buộc chúng ta phải trung thành không trễ nải trong việc rèn luyện và sống đời sống mình trong những chọn lựa ấy. Chúng ta khi đã bước theo những ngã rẽ của cuộc đời, chúng ta sẽ chẳng có thể nào lại muốn nhìn sang những ngã rẽ khác nhưng tiếc nuối hay ước mơ về một lối đi khác mà ta chưa tận hưởng. Cuộc sống sẽ có nhiều chọn lựa, nhưng mỗi chọn lựa luôn dẫn chúng ta đến với trách nhiệm cần thiết để chúng ta sống chọn lựa ấy.

Chuyến đi cuộc đời của mỗi chúng ta sẽ kết thúc khi nguồn nhiên liệu của chúng ta cạn kiệt. Mỗi người có một kết thúc điểm khác nhau, không ai giống ai. Có người kết thúc khi tuổi già sế bóng nhưng cũng có nhiều người kết thúc nó khi tuổi xuân còn mơn mởn. Chúng ta có thể biết được mọi sự kể cả việc đọc những dấu chỉ của thiên nhiên để dự báo thời tiết, thế mà chẳng ai có thể biết trước được sự ra đi của chính mình. Chúng ta sẽ kết thúc cuộc hành trình trong bí ẩn của thời gian mà không ai có thể biết trước được. Sự chết là tất yếu. Thế nhưng liệu rằng khi cuộc sống của mỗi người chúng ta qua đi, chúng ta sẽ để lại âm hưởng như thế nào trong thế giới, trong lòng những lữ khách khác đang đồng hành cùng với chúng ta, chúng ta sẽ để lại điều gì trong lòng của những người còn đang tiếp tục hành trình? Một gương mẫu hay một gường mù, một sự tiếp sức hay một gánh nặng đang kéo nài cuộc hành trình của người tiếp tục? Tất cả những điều đó là tùy thuộc vào chính mỗi người. Có người nói về cuộc sống sung túc và giàu sang của mình nhưng cuối cùng lại có cảm nghiệm chính trong sự giàu sang đó, họ vẫn không có được hạnh phúc. Điều đó dễ hiểu vì họ đã dành quá nhiều thời gian để kiếm tìm tiền bạc và dành quá ít thời gian để yêu thương. Cuộc sống hay chuyến đi cuộc đời của mỗi người cần tạo ra cho mình một âm giai nền. Âm giai đó sẽ làm cho cuộc đời của mỗi người chúng ta có ý nghĩa và đem lại ý nghĩa cho người khác. Mỗi người và con người luôn truy tìm sự bất tử. Có người tìm kiếm qua những thang thuốc nhiệm lạ để thỏa mãn ước ao hưởng cuộc sống trưởng thọ; có người tìm kiếm sự bất tử qua việc sinh sản con cái và lưu truyền sự sống của mình qua con cái, cháu chắt và những thế hệ mai hậu; người khác thì tìm kiếm sự bất tử qua việc để lại cho đời những công trình lớn lao, những nghiên cứu vĩ đại. Nhưng thiết tưởng sự bất tử của con người thực sự khi họ sống mãi trong tâm hồn những người đồng hành của mình, những người mà chúng ta tiếp xúc và được gửi đến với họ. Ước chi âm giai nền của cuộc sống mà chúng ta tạo nên sẽ làm cho cuộc đời của chúng ta có ý nghĩa, và chuyến đi của mỗi người sẽ có được niềm vui.

Và cuối cùng, chuyến đi cuộc đời của mỗi người chúng ta cũng khác nhau. Bạn có thể làm thay tôi mọi công việc hay một bài toán khó, thế nhưng bạn không thể nào đi thay cho tôi chuyến đi cuộc đời của chính tôi; bạn không thể nào sống thay cho tôi được, bởi bạn không phải là tôi. Chính vì thế, chuyến đi cuộc đời của mỗi người là độc nhất, là duy nhất và có một không hai. Không ai có thể thay thế bạn trong hành trình của chính bạn. Vì thế chúng ta, mỗi người hãy đi chuyến đi của mình để mang lại ý nghĩa tuyệt vời nhất. Nhưng làm sao để chuyến đi ấy có ý nghĩa? Phải chăng là yêu thương? Thế nhưng điều quan trọng là yêu thương ấy sẽ trao gửi cho đối tượng nào, vào khi nào và trong những cảnh huống nào? Có thể ai đó sẽ trả lời cho bạn rằng phải yêu tất cả mọi người, phải yêu thương trong mọi hoàn cảnh và mọi thời điểm của cuộc sống. Điều đó thật tuyệt vời. Nhưng thiết tưởng đó như là điều không thể. Bởi tôi sẽ không thể trao gửi tình yêu thương đến những người mà tôi chưa một lần gặp gỡ; và những người mà trong suốt chiều dài cuộc hành trình tôi sẽ chẳng bao giờ gặp họ thì tình yêu ấy sẽ được trao ban thế nào được. Bởi vậy, chúng ta cần tìm một đáp trả khác cho vẫn đề này. Chúng ta có thể nhìn bằng cái nhìn thực dụng về thời gian. Chúng ta sống và thực hiện chuyến đi của chúng ta trong hiện tại và thời điểm hiện tại ấy ảnh hưởng trực tiếp đến cuộc đời mình. Phải đồng ý rằng quá khứ hun đúc lên hiện tại và tương lai là đích đến của những gì hôm nay. Thế nhưng, quá khứ đã qua và tương lai thì chưa đến, chúng ta chỉ có thể sống thời gian và tác động trên thời gian hiện tại để đem lại hạnh phúc cho chính mình và mọi người. Nếu ai hỏi rằng trong cuộc đời thời điểm quan trọng nhất là lúc nào? Chúng ta sẵn sàng trả lời họ đó chính là thời gian hiện tại, bởi đó chính là lúc mà tôi đang sống, đang thực hiện hành vi của mình và là lúc cuộc hành trình của tôi là hiện sinh. Ai đó lại hỏi đâu là nơi quan trọng nhất đối với bạn? Câu trả lời chính là chỗ mà tôi đang sống, đang ở. Bởi chính tại nơi đó mà tôi hiện diện, tôi làm cho cuộc sống nơi đó nên ý nghĩa hay làm cho cuộc sống nơi đó ra tăm tối, chính nơi đó tôi trao ban sự hiện hữu của chính tôi và nơi đó làm cho hiện hữu của tôi nên trọn hảo. Còn ai đó sẽ lại hỏi về người nào là người quan trọng nhất đối với bạn và sẽ nhận được câu trả lời rằng đó chính là những người đang ở chung quanh bạn, những người đang cùng bạn chia sẻ chuyến đi, những người đồng hành đang cùng tôi thực hiện hành trình cuộc đời của mình. Hiện tại chính là thời điểm mà chúng ta có thể thay đổi để tạo nên ý nghĩa đích thực của cuộc sống. Chính vì vậy, nếu yêu thương được chọn như một âm giai nền trong hành trình của bạn, thì bạn cần làm cho âm giai nền ấy vang lên trong chính lúc này, để âm hưởng của nó tồn tại trong lòng bạn và những người đang chia sẻ chuyến đi với bạn.

‘Cuộc đời là một chuyến đi của mỗi người’. Trong chuyến đi ấy, mỗi người chúng ta là chủ của hành trình và mỗi chúng ta hiện hữu cách thực sự, một chuyến đi mà không ai có thể thay thế chúng ta bước đi cho dẫu họ đã tiếp sức hay níu kéo chúng ta lại. Chúng ta mỗi người phải thực hiện chuyến đi ấy cho dẫu đã có một xuất phát điểm như thế nào. Chúng ta, mỗi người cần thực hiện chuyến đi ấy để tạo nên một âm hưởng trong cuộc sống và tìm được ý nghĩa cho chính mình.

Mục Đồng Nguyễn