Lược sử Giáo họ Hương Nghĩa

1. Thông tin cơ bản

Tên gọi: Giáo họ Hương Nghĩa.

Địa chỉ: Việt Xuân, Vĩnh Tường, Vĩnh Phúc.

Năm thành lập: 1911.

Bổn mạng: Thánh Phêrô (29/6)

Dòng tu, tu hội, hội đoàn đang hiện diện và hoạt động: Huynh đoàn giáo dân Đaminh, hội Trưởng gia đình, hội Mân Côi, đoàn kim nhạc, phong trào Thiếu nhi Thánh Thể.

Giáo dân: Giáo họ có 266 nhân danh sống rải rác trong xã Việt Xuân, huyện Vĩnh Tường, tỉnh Vĩnh Phúc. Giáo dân nơi đây chủ yếu làm nghề vận tải đường thủy, đời sống kinh tế tương đối ổn định.

Nhà thờ: Nhà thờ Hương Nghĩa được xây dựng năm 1911 và trùng tu năm 2011. Diện tích nhà thờ là 320m² với chiều dài 32m, chiều rộng 10m, tháp chuông cao 24m. Tổng diện tích khuôn viên giáo họ rộng khoảng 1346m².

2. Lịch sử hình thành và phát triển

Giáo họ Hương Nghĩa nằm bên hữu ngạn sông Lô, gần cầu Việt Trì và cách Tòa Giám mục Bắc Ninh 65km về hướng Tây. Giáo họ thuộc địa bàn hành chính xã Việt Xuân, huyện Vĩnh Tường, tỉnh Vĩnh Phúc.

Trước đây, giáo họ Hương Nghĩa có tên gọi là Vạn Chài. Lúc đầu, họ đạo có khoảng 10 gia đình. Người dân ở đây làm ăn theo dọc bờ sông và sống chủ yếu nhờ ngư nghiệp. Khi đó, vùng đất Vạn Chài chỉ là những bãi hoang rậm bên bờ sông. Các cụ cắm sào đậu, vào bãi, lên bờ phơi lưới, buôn bán vào chợ huyện Bạch Hạc. Những năm đó, cầu Việt Trì, quan lộ và đường sắt chưa được xây dựng. Vài năm sau, khoảng 5 gia đình từ Tổng Sơn Tây chuyển đến Vạn Chài. Khi họ đạo có khoảng 20 gia đình, bà con giáo dân lên bờ dựng ngôi nhà tre, lợp lá cọ để làm nơi đọc kinh cầu nguyện. Tuy nhiên, giáo dân vẫn sống ở trên thuyền.

Năm 1911, cha Julian Mazino Thịnh (người Tây Ban Nha), chính xứ Hòa Loan, đã động viên giáo dân Vạn Chài sang làng Gốm mua gạch ngói về làm nhà thờ. Ngôi thánh đường được hoàn thành gồm 7 gian với tháp chuông cao 20m và có treo một quả chuông đồng được mua ở Pháp. Từ đó, giáo họ Vạn Chài được đổi tên thành giáo họ Hương Nghĩa.

Từ năm 1916, tuyến đường sắt Hà Nội – Lào Cai bắt đầu được khai thác và cầu Việt Trì được xây dựng. Vì thế, dân số ở Hương Nghĩa ngày càng thêm đông. Năm 1925, họ Hương Nghĩa đã có 60 gia đình với khoảng 300 nhân danh. Khi đó, giáo họ đã có một số gia đình làm nhà tre nứa lên bờ tạm trú.

Năm 1946, kháng chiến toàn quốc bùng nổ, cầu Việt Trì và đường sắt Hà Nội – Lào Cai bị phá hủy. Từ năm 1948 – 1949, quân đội Pháp tấn công và chiếm đóng vùng Việt Trì, Vĩnh Yên. Người dân Hương Nghĩa phải di tản khắp nơi. Tuy nhiên, ngôi thánh đường của giáo họ vẫn hiên ngang đứng vững bên cạnh dòng sông Lô trước làn bom đạn của chiến tranh. Đó như một minh chứng cho đức tin kiên cường của bà con giáo dân Hương Nghĩa trước những khó khăn thử thách.

Đến năm 1954, giáo dân Hương Nghĩa được trở về sống bên cạnh ngôi nhà thờ thân thương. Tuy nhiên, vì các cha đã di cư vào Nam nên giáo họ vắng bóng mục tử. Các ngày Chúa Nhật và lễ trọng, giáo dân Hương Nghĩa phải đến giáo xứ Nỗ Lực, giáo phận Hưng Hóa, để tham dự Thánh lễ và lãnh nhận các Bí tích nhằm nuôi dưỡng đức tin. Mỗi tối, bà con giáo dân tập trung ở nhà thờ để cùng nhau đọc kinh, cầu nguyện. Nhờ đó, đời sống đức tin giáo họ Hương Nghĩa vẫn được duy trì.

Năm 1968, máy bay Mỹ ném bom tàn phá miền Bắc. Thành phố Việt Trì và huyện Bạch Hạc bị phá hủy nặng nề. Nhà thờ họ Hương nghĩa bị bom phá đổ 2 gian đầu và bay mái. Giáo dân lại di tản theo dọc bờ sông. Đến năm 1975, chiến tranh kết thúc, đất nước được hòa bình. Giáo dân Hương Nghĩa lại trở về với ngôi thánh đường (chỉ còn phần thân của tháp chuông). Hơn 10 gia đình di cư lên bờ hữu ngạn sông Lô, ở bến đò Đức Bác, làm nghề nung vôi. Sau năm 1975, họ Hương Nghĩa còn lại 31 gia đình với khoảng 200 nhân danh. Năm 1980, giáo họ Hương Nghĩa cùng nhau sửa chữa 2 gian nhà thờ liền với cây tháp để làm nơi đọc kinh, cầu nguyện. Đến năm 1990, dân họ sửa chữa tiếp 2 gian nhà thờ và 3 gian còn lại sửa hẹp lại để làm nhà phòng.

 Ngày 26/9/1996, sau 42 năm vắng bóng mục tử, giáo họ Hương Nghĩa được cha Giuse Trần Quang Vinh về dâng Thánh lễ và ban các Bí tích. Đến năm 2011, giáo họ tổ chức kỷ niệm 100 năm nhà thờ được xây dựng. Sau đó, dân họ đã quyết định trùng tu ngôi thánh đường lâu năm này. Ngày 31/10/2013, giáo họ Hương Nghĩa vui mừng đón Đức Cha Cosma Hoàng Văn Đạt, vị cha chung của giáo phận, về dâng Thánh lễ tạ ơn và khánh thành ngôi thánh đường. Kể từ đó, nhờ sự coi sóc của các cha quản hạt, cha xứ và cha quản nhiệm, đời sống đức tin giáo họ Hương Nghĩa dần phục hồi và vững mạnh.

3. Đời sống đức tin

Hiện nay, giáo họ Hương Nghĩa có 266 nhân danh. Hằng tuần, giáo họ có 2 Thánh lễ. Ngoài ra, các dịp lễ đặc biệt (lễ bổn mạng, lễ cưới, lễ tang), cha xứ đến dâng Thánh lễ cho giáo họ. Hằng ngày, bà con giáo dân vẫn duy trì đến nhà thờ đọc kinh sớm tối. Giáo họ có các đoàn hội đang hoạt động tích cực như: huynh đoàn giáo dân Đaminh, hội Trưởng gia đình, hội Mân Côi, đoàn kim nhạc, phong trào Thiếu nhi Thánh Thể. Ước mong sao hạt giống Tin Mừng nơi mảnh đất Hương Nghĩa sẽ tiếp tục nảy mầm và không ngừng trổ sinh hoa trái.

BTT Giáo Phận