Lược sử Giáo họ nhà xứ Hòa Loan

1. Thông tin cơ bản

Tên gọi: Họ nhà xứ Hòa Loan.

Địa chỉ: Lũng Hòa, Vĩnh Tường, Vĩnh Phúc.

Năm thành lập: 1911.

Bổn mạng: Thánh Têrêxa Hài Đồng Giêsu (01/10).

Dòng tu, tu hội, hội đoàn đang hiện diện và hoạt động: Huynh đoàn giáo dân Đaminh, hội Trưởng gia đình, hội Mân Côi, ca đoàn, phong trào Thiếu nhi Thánh Thể.

Giáo dân: Họ nhà xứ có 123 nhân danh sống rải rác trong xã Lũng Hòa, huyện Vĩnh Tường, tỉnh Vĩnh Phúc. Giáo dân chủ yếu làm nông nghiệp. Một số giáo dân làm nghề xây dựng, làm bánh cuốn, buôn bán cát, sỏi hoặc đánh bắt cá. Đời sống kinh tế của giáo dân hiện nay có khá nhiều khởi sắc so với trước đây.

Nhà thờ: Nhà thờ Hòa Loan được khởi công xây dựng năm 2006 và hoàn thành năm 2008. Nhà thờ có diện tích là 290m² với chiều dài 29m, chiều rộng 10m, tháp chuông cao 27m, có treo một quả chuông bằng đồng (do chính quyền xã Lũng Hòa tặng). Tổng diện tích khuôn viên nhà xứ rộng 3739m².

Các giáo họ trực thuộc: Bạch Hạc, Bản Mạch, Bồ Sao, Cửa Sông, Hương Nghĩa, Lũng Ngoại, Phú Thịnh.

2. Lịch sử hình thành và phát triển

Họ nhà xứ Hòa Loan nằm cách Tòa Giám mục Bắc Ninh 72km về hướng Tây. Nhà xứ có địa bàn hành chính thuộc xã Lũng Hòa, huyện Vĩnh Tường, tỉnh Vĩnh Phúc.

 Theo lời kể của các cụ trong giáo họ, những năm 1820 – 1821, làng Hòa Loan có 3 chi họ với 15 gia đình. Các nhà truyền giáo từ vùng Sơn Tây đến Hòa Loan. Nhờ đó, Hòa Loan đã có khoảng 100 người dân được đón nhận Tin Mừng. Vào thời vua Tự Đức (1861 – 1862), Đạo Chúa bị bách hại. Các sinh hoạt đức tin của bà con giáo dân gặp nhiều khó khăn và thử thách. Sau hòa ước Nhâm Tuất (9/05/1862), vua Tự Đức ra sắc chỉ tha đạo. Giáo dân được hưởng một thời kỳ bình an. Đến năm 1870, dân họ Hòa Loan đã làm được ngôi nhà gỗ 5 gian, kèo đòn tay tre, lợp tranh để làm nơi cầu nguyện. Số giáo dân ở Hòa Loan ngày một tăng lên. Thỉnh thoảng, giáo họ có các cha đến dâng Thánh lễ. Đến đầu thế kỷ XX, Hòa Loan có hơn 60 gia đình Công Giáo với khoảng 300 nhân danh (chiếm khoảng 20% dân số làng Hòa Loan).

Năm 1911, Đức cha Valesco Khâm, Giám mục giáo phận Bắc Ninh, đã chính thức thiết lập giáo xứ Hòa Loan với 4 họ: Hòa Loan, Bạch Hạc, Bồ Sao, Cửa Sông và Hương Nghĩa. Ngài cử cha Julian Mezino Thành (người Tây Ban Nha) về làm cha chính xứ Hòa Loan. Từ khi có cha xứ, giáo dân thường xuyên được tham dự Thánh lễ và lãnh nhận các Bí tích. Đời sống đức tin của giáo dân nơi đây ngày càng vững mạnh. Năm 1913, cha xứ cùng giáo dân đã xây dựng ngôi nhà nguyện dài 15m, rộng 7m, 5 gian, tường được xây bằng gạch, keo cầu phong ni-tô bằng gỗ, mái lợp ngói. Sau một thời gian dài, ngôi nhà thờ này xuống cấp. Đến năm 1941, cha Tôma Nguyễn Ngọc Bích, chính xứ Hòa Loan, đã cùng giáo dân khởi công xây dựng ngôi thánh đường mới có chiều dài 43m, rộng 10m và tháp chuông cao 6m. Từ 1943 – 1945, vì hoàn cảnh chiến tranh, công trình phải tạm ngưng. Những năm 1949 – 1950, quân đội Pháp tiến công vùng Hòa Loan. Cha xứ Tôma Bích đã phải di chuyển lên xứ Văn Thạch và không thể trở về Hòa Loan. Đến năm 1951, Đức cha Đaminh Hoàng Văn Đoàn, Giám mục Bắc Ninh, bổ nhiệm cha Giuse Nguyễn Khắc Mẫn làm chính xứ Hòa Loan. Tuy nhiên, năm 1954, cha xứ cùng hơn một nửa giáo dân Hòa Loan di cư vào Nam. Sau biến cố này, Hòa Loan chỉ còn lại 15 gia đình với khoảng 51 nhân danh. Từ năm 1960 – 1995, Hòa Loan vắng bóng linh mục, không người coi sóc. Giáo dân giữ đạo âm thầm. Nhà thờ vẫn đang xây dựng dở dang. Năm 1956, đoàn văn nghệ Vĩnh Phúc đã dùng nhà phòng trong nhà xứ để làm nhà ở. Đến năm 1965, họ mới trả lại cho dân họ. Năm 1975, đất nước thống nhất. Tuy nhiên, Hòa Loan vẫn không có linh mục đến coi sóc nên nhà xứ không có Thánh lễ. Mỗi tối Chúa Nhật, nhà xứ chỉ có vài cụ già đến nhà thờ đọc kinh cầu nguyện. Năm 1977, ngôi nhà thờ đang xây dang dở bị tháo dỡ. Đất nhà xứ (hơn 1000m²) bị chia cho 10 giáo dân để xây nhà ở. Các sinh hoạt đức tin của bà con giáo dân gặp nhiều khó khăn. Năm 1994, Cha Giuse Trần Quang Vinh được bổ nhiệm làm quản hạt giáo hạt Vĩnh Phúc. Năm 1996, cha Giuse đã về giáo xứ Hòa Loan dâng Thánh lễ và cử hành các Bí tích cho giáo dân. Thời gian này, giáo họ Hòa Loan có 24 gia đình Công Giáo với khoảng 106 nhân danh.

Năm 2003, Đức Cha Giuse Maria Nguyễn Quang Tuyến kêu gọi giáo dân Hòa Loan trong nước và hải ngoại quyên góp tài chính để xây dựng ngôi thánh đường mới. Đến năm 2005, cha Phanxicô Xaviê Nguyễn Huy Liệu được bổ nhiệm làm chính xứ Dân Trù, quản nhiệm giáo xứ Hòa Loan. Đến năm 2006, cha Phanxicô Xaviê cùng dân họ Hòa Loan đã khởi công xây dựng ngôi nhà thờ mới. Ngày 24/5/2008, Đức cha Giuse Đặng Đức Ngân, Giám mục giáo phận Lạng Sơn đã dâng Thánh lễ khánh thành nhà thờ Hòa Loan với tước hiệu Các Thánh Tử Đạo Việt Nam. Năm 2013, Cha Tôma Nguyễn Văn Phùng được bổ nhiệm làm chính xứ giáo xứ Vĩnh Yên và quản nhiệm giáo xứ Hòa Loan. Từ năm 2019 đến 2022, cha Giuse Nguyễn Đình Phán được bổ nhiệm làm chính xứ Hòa Loan. Từ năm 2022 đến nay, cha Giuse Nguyễn Văn Trường được bổ nhiệm làm chính xứ Hòa Loan. Trải qua nhiều thăng trầm của lịch sử, nhờ ơn Chúa và sự coi sóc tận tình của quý cha, giáo họ Hòa Loan đang dần phục hồi và phát triển về cơ sở vật chất và đời sống đức tin.

3. Đời sống đức tin

Hiện nay, họ nhà xứ Hòa Loan có 123 nhân danh. Hằng tuần, nhà xứ thường xuyên có Thánh lễ, đặc biệt là ngày Chúa Nhật. Hằng ngày, bà con giáo dân vẫn duy trì đến nhà thờ đọc kinh sớm tối. Nhà xứ có các hội đoàn đang hoạt động tích cực như: huynh đoàn giáo dân Đaminh, hội Trưởng gia đình, hội Mân Côi, ca đoàn, phong trào Thiếu nhi Thánh Thể. Ước mong hạt giống Tin Mừng nơi mảnh đất Hòa Loan sẽ vượt qua những khó khăn và thử thách để tiếp tục nảy mầm và không ngừng trổ sinh hoa trái.

BTT Giáo Phận