Lược sử Giáo họ Bến Xây

1. Thông tin cơ bản

Tên gọi:  Giáo họ Bến Xây

Địa chỉ: Tổ dân phố Đại Phùng, Phúc Thắng, Phúc Yên, Vĩnh Phúc

Năm thành lập: 1932

Bổn mạng: Thánh Phanxicô Xaviê (3/12).

Giáo dân: 770 nhân danh (2022). Đời sống kinh tế của giáo dân Bến Xây phụ thuộc vào nông nghiệp là chính, một số hộ kinh doanh nhỏ lẻ.

Dòng tu, tu hội, hội đoàn đang hiện diện và hoạt động: Cộng đoàn Dòng Đức Mẹ Hiệp Nhất, hội Mân Côi, Trưởng gia đình, Lòng Chúa thương xót, đoàn kim nhạc và phong trào TNTT.

Nhà thờ: Đầu năm 1997, ngôi thánh đường của giáo họ Bến Xây chính thức được xây dựng mới. Tọa lạc trên diện tích hơn 2000m², ngôi nhà thờ mới có chiều dài khoảng 31m, chiều rộng 9m, chiều cao 5m, tháp cao 25m và treo hai quả chuông nặng 50kg và 100kg.

2. Lịch sử hình thành và phát triển

Nằm cạnh sông Cà Lồ, họ đạo Bến Xây cách nhà xứ Phúc Yên chừng 4km về phía Đông. Hiện tại, giáo họ Bến Xây có 983 nhân danh. Bến Xây hiện là một giáo họ lớn thứ hai trong toàn xứ Phúc Yên.

Theo các tài liệu ghi nhận, cùng lời kể của các vị cao niên trong giáo họ Bến Xây: Thuở sơ khai (vua quan cấm đạo), có các bậc tiền nhân (là con cái giữ đạo ở Thái Bình và Bùi Chu) theo đường sông nước đến Bến Xây lập nghiệp. Họ xuất thân từ nghề thuyền chài, được các cụ chức tước làng Xây (ngày nay là xã Tân Dân) cho tạm cư ở khu đất ven sông. Khu đất này là bãi hoang xưa thuộc làng Xây, huyện Kim Anh, tỉnh Bắc Ninh, có tên gọi là khu đất trại Ba Đàn.

Năm 1885 –1890, có khoảng 19 hộ gia đình định cư ở Ba Đàn. Bấy giờ, để có nơi cầu nguyện, các giáo hữu đã xây dựng được một nhà nguyện nhỏ. Nhà nguyện này có kiến trúc tre nứa đơn sơ. Trong suốt thời gian này, họ đạo Bến Xây trực thuộc xứ Yên Mỹ. Vì chưa có nơi hội họp ổn định, các giáo hữu thường đến giáo xứ Yên Mỹ để tham dự thánh lễ.

Khoảng năm 1900, các giáo hữu ở Ba Đàn chuyển sang khu đất bồi bên kia sông (khu nhà thờ Bến Xây hiện tại – Đại Phùng). Trong thời gian này, các giáo hữu cùng nhau đóng góp và xây dựng được một ngôi nhà thờ mới ở cuối làng (ngày nay gọi là Bãi Họ). Nhà thờ này gồm 5 gian, có các cột tre gỗ và phần mái lợp bằng lá cọ, trên diện tích đất hơn 1000m². Về sau, nhận thấy địa thế của nhà thờ không thuận tiện, các giáo hữu Ba Đàn quyết định di dời nhà thờ đến vị trí cuối làng.

Năm 1928, trước tình trạng số giáo dân tăng nhanh, toàn thể bà con giáo dân cùng nhau đóng góp để xây dựng nhà thờ mới. Nhà thờ này có chiều dài khoảng 18m, chiều rộng 7m và có phần kiên cố hơn trước. Trong thời gian thi công, các giáo hữu xứ Yên Mỹ đã góp phần khung nhà thờ cho giáo họ Bến Xây. Số nhân danh của giáo họ bấy giờ có khoảng 40 hộ gia đình với hơn 200 nhân khẩu.

Năm 1932 (thời gian Đức cha Eugenio Artaraz Chỉnh, OP), giáo xứ Phúc Yên chính thức được thiết lập và các họ lẻ trực thuộc, trong đó có giáo họ Bến Xây.

Năm 1954, khoảng 10 hộ gia đình trong họ đạo Bến Xây di cư vào Miền Nam. Ở lại giáo họ chỉ còn hơn 30 hộ, kiên trì giữ vững đức tin. Khoảng 6 năm sau (1960), Bến Xây trở thành hợp tác xã Đại Phùng. Tên gọi họ Đại Phùng xuất hiện từ đây.

Đêm 29, rạng sáng ngày 30/12/1972, máy bay B52 của Mỹ ném bom vào họ Đại Phùng khiến hơn 30 người tử vong. Thời gian này, ngôi nhà thờ xây dựng năm 1928 bị hư hỏng nặng. Trước tình cảnh ấy, Đức Cha Phaolô Giuse Phạm Đình Tụng (bấy giờ là vị chủ chăn giáo phận Bắc Ninh) đã đến thăm hỏi và động viên tinh thần bà con giáo dân. Một thời gian sau, giáo họ Đại Phùng tiến hành trùng tu cơ sở vật chất khuôn viên nhà xứ. Năm 1975, thêm nhiều hộ gia đình của họ đạo Đại Phùng di cư vào miền Nam.

Đầu năm 1997, ngôi thánh đường của giáo họ Bến Xây chính thức được xây dựng mới. Tọa lạc trên diện tích hơn 2000m², ngôi nhà thờ mới có chiều dài khoảng 31m, chiều rộng 9m, chiều cao 5m, tháp cao 25m và treo hai quả chuông nặng 50kg và 100kg. Sau nhiều nỗ lực, công trình chung của giáo họ đã được hoàn thiện và dâng lên Thiên Chúa vào ngày mồng 8 tết (năm Mậu Dần). Ngày 04/02/1998, Đức cha Giáo phận Giuse Maria Nguyễn Quang Tuyến về dâng thánh lễ khánh thành và làm phép ngôi nhà thờ cho Thiên Chúa.

Điểm lại lịch sử hình thành và phát triển hơn 130 năm qua, giáo họ Bến Xây có hai lần di dời và ba lần tái xây dựng nhà thờ.

3. Đời sống đức tin

Hiện nay, giáo họ Bến Xây có thánh lễ vào tối thứ Năm và sáng Chúa nhật hằng tuần. Tuy là một họ đạo nhỏ bé, nhưng Bến Xây cũng thành lập được các hội đoàn như: huynh đoàn giáo dân Đaminh (126 thành viên), hội Mân Côi (110 thành viên), Trưởng gia đình (113 thành viên), hội Lòng Chúa thương xót (90 thành viên), hội cầu nguyện (40 thành viên, ca đoàn Mẹ Vô Nhiễm (25 thành viên), ca đoàn Giuse thợ (27 thành viên), phong trào TNTT (205 thành viên).

Sinh ra và lớn lên trong thử thách, giáo họ Bến Xây ngày nay đã trổ sinh hoa trái. Từ những hạt giống đức tin đầu tiên, giáo họ đã sớm gom góp cho cánh đồng truyền giáo của Giáo Hội 1 cha quê hương và 4 nữ tu.

BTT Giáo Phận