Lược sử Giáo họ nhà xứ Nghĩa Hạ

1. Thông tin cơ bản

Địa chỉ: Thôn Chung Nghĩa, xã Nghĩa Trung, huyện Việt Yên, tỉnh Bắc Giang.

Năm thành lập:

Bổn mạng: Thánh Tôma Aquinô (28/01).

Dòng tu, tu hội, hội đoàn đang hiện diện và hoạt động: Dòng Đức Mẹ Hiệp Nhất, huynh đoàn giáo dân Đaminh, hội Trưởng gia đình, hội Mân Côi, hội Lòng Chúa thương xót, hội Legio Marie, hội Khôi Bình, đoàn kim nhạc, ca đoàn, phong trào Thiếu nhi Thánh Thể.

Giáo dân: Hiện nay, họ nhà xứ có 840 nhân danh (2021). Giáo dân chủ yếu làm nông nghiệp, công nhân và buôn bán nhỏ. Điều kiện kinh tế của giáo dân tương đối ổn định.

Nhà thờ: Nhà thờ Nghĩa Hạ được xây dựng năm 1902. Nhà thờ có chiều dài là 43m, rộng 18m, cao 29m, tháp chuông cao 25m. Giáo họ có 2 quả chuông, một quả nặng 100kg và một quả nặng 110kg. Tổng diện tích khuôn viên họ nhà xứ rộng khoảng 9135m².

Các giáo họ trực thuộc: Cổ Đèo, Trại Đồng, Trại Dược

2. Lịch sử hình thành và phát triển

Không ai biết giáo xứ Nghĩa Hạ đón nhận Tin Mừng từ bao giờ. Tuy nhiên, giáo xứ có một vị đầu mục là cụ Phêrô Thân Đình Sâm chết vì đức tin ngày 4/4/1862. Ngài được chôn cất tại nhà thờ giáo xứ Nghĩa Hạ. Điều này chứng tỏ, Nghĩa Hạ đã đón nhận Tin Mừng từ trước đó rất lâu.

Theo lời kể của cụ Phêrô Thân Đình Tâm (sinh năm 1912), năm 1865 nơi đây đã là một họ đạo đông đúc tập trung trong làng Trại Giẻ (gọi là Trại Giẻ vì bên cạnh làng có một rừng cây giẻ của cụ lý Học). Như vậy, theo phỏng đoán của các cụ, các bậc tiền nhân đã đến đây lập nghiệp khoảng gần 200 năm.

Không ai biết được ngôi nhà thơ đầu tiên của giáo họ được xây từ bao giờ. Ngôi nhà thờ hiện tại của giáo họ được xây năm 1902. Nhà thờ có chiều dài là 43m, rộng 18m, cao 29m, tháp chuông cao 25m. Giáo họ có 2 quả chuông, 1 quả nặng 100kg, 1 quả nặng 110kg.

Khoảng năm 1910, giáo họ xây dãy nhà 6 gian để phục vụ các sinh hoạt của cộng đoàn. Mọi người nơi đây hay gọi là nhà quản cư. Năm 1998, dãy nhà này bị phá bỏ.

Thời các cha già Chiểu,  cha Kính, cha Tuân coi xứ Thiết Nham, Trại Giẻ là một giáo họ lớn thuộc giáo xứ Thiết Nham. Năm 1928 cha già Đốc về lập xứ. Giáo họ Trại Giẻ được nâng lên thành giáo xứ với tên gọi mới là giáo xứ Nghĩa Hạ. Cũng trong năm này, cha già Đốc khởi công xây dựng tháp chuông như hiện nay. Kể từ đây, Nghĩa Hạ luôn có cha xứ ở trực tiếp cho đến biến cố năm 1954.

Năm 1940, giáo dân nơi đây đã lên tới 1200 nhân danh. Đến năm 1954, số giáo dân  là 1800 nhân danh. Biến cố năm 1954, phần lớn giáo dân di cư vào miền Nam. Giáo họ chỉ còn 24 gia đình ở lại với khoảng 109 nhân danh. Những người ở lại cũng không được bình yên. Họ luôn bị chính quyền rình rập, gây nhiều khó khăn, đau khổ, hòng ép những người ở lại bỏ đạo. Vì chọn sống theo đức tin nên nhiều người thời đó bị lưu đày, tù tội như: cụ chánh Tôma Aquinô Bùi Văn Hẻo, cụ trùm Tôma Aquinô Thân Văn Nhạc, cụ Tôma Aquinô Bùi Văn Tứ… Dù phải chịu nhiều kìm kẹp, bắt bớ, các cụ vẫn một lòng trung tín, luôn tin tưởng phó thác vào tình thương của Thiên Chúa.

Sau năm 1954, giáo xứ Nghĩa Hạ không có cha ở trực tiếp. Giáo dân ở lại như đoàn chiên bơ vơ không người chăn dắt. Thời các cha già Năng, Niêm, Châu coi sóc vùng Bắc Giang, thỉnh thoảng các ngài về cho lễ vào dịp Mùa Chay và lễ quan thầy. Bình thường muốn đi lễ, giáo dân phải sang giáo xứ Bắc Giang. Từ khi cha Giuse Nguyễn Tiến Giản mất (1988), mọi người phải đi xe đạp hay đi bộ về Tòa Giám mục Bắc Ninh để dự lễ.

Trải qua bao thăng trầm lịch sử, giáo xứ Nghĩa Hạ vẫn duy trì đời sống đức tin. Hằng ngày, giáo dân duy trì đều đặn ngày ba buổi sáng, trưa và tối đến nhà thờ đọc kinh cầu nguyện.

Trong thời gian 1998 – 2020, giáo xứ được các cha cha Đaminh Nguyễn Xuân Hùng, cha Giuse Nguyễn Huy Tảo và cha Đaminh Nguyễn Minh Tân (chính xứ Bắc Giang) quản nhiệm. Hằng tuần giáo xứ  có 3 Thánh Lễ.

Ngày 04/7/2020, giáo xứ hân hoan mừng đón cha tân chính xứ Đaminh Nguyễn Quang Thiều. Từ nay, giáo xứ có cha xứ trực tiếp coi sóc (sau 66 năm không có cha xứ).

Ngày 8/11/2020, giáo xứ khởi công xây dựng nhà giáo lý. Ngày 23/4/2021, Đức Cha Giuse Đỗ Quang Khang về làm phép khánh thành.

Ngày 12/9/2022, giáo xứ xây dựng nhà đa năng. Hiện nay, công trình nhà đa năng đang trong quá hoàn thiện.

3. Đời sống đức tin

Hiện nay, họ nhà xứ Nghĩa Hạ có Thánh lễ vào sáng thứ Hai, tối thứ Tư, sáng thứ Sáu, sáng thứ Bảy hằng tuần và 2 lễ Chúa Nhật (sáng 9h lễ thiếu nhi và 19h30 lễ cộng đoàn). Kể từ khi có cha xứ đến nay, đời sống đức tin của cộng đoàn nơi đây ngày càng thăng tiến. Hằng ngày, bà con giáo dân đến nhà thờ 4 buổi sáng, trưa, chiều và tối để đọc kinh cầu nguyện. Các hội đoàn sinh hoạt rất sống động và trưởng thành. Giới trẻ được quan tâm học hỏi giáo lý. Cơ sở vật chất của giáo họ dần khang trang đáp ứng nhu cầu mục vụ. Hy vọng hạt giống Tin Mừng ở Nghĩa Hạ sẽ ngày càng phát triển và sinh nhiều hoa trái.

BTT Giáo Phận