Đôi nét về giáo họ Nhật Đức (Chũ)

Giáo họ Nhật Đức thuộc thôn Tân Tiến, xã Trù Hựu, huyện Lục Ngạn, tỉnh Bắc Giang, xưa nơi đây được gọi là Ba Toa, tổng Lục Nam, phủ Lạng Thương. Giáo họ Nhật Đức thường được biết đến với cái tên cùng với địa danh họ đang sống hiện nay là thị trấn Chũ.

Được biết cách đây đã hơn một trăm năm, ở Ba Toa đã có khá đông người Công giáo đến làm ăn, sinh sống. Các cha ở Tiên Nha vẫn lên chăm sóc mục vụ cho bà con tại kho đạn cũ của lính Pháp tại Chũ. Giáo dân của họ đạo này gồm những người đến từ Kinh Môn, Hải Dương cùng với người dân chài họ Nhật Đức. Có giả thiết cho rằng, họ đạo Ba Toa tiền thân của giáo họ Nhật Đức (Chũ) hiện nay xuất hiện tại đây sau năm 1900, tức là sau sự kiện 100 vị đầu mục chịu tử đạo tại Bắc Ninh thời vua Tự Đức.

Trong những năm đầu của thế kỉ XX, người giáo dân họ Nhật Đức (Chũ) vẫn thường đọc kinh cầu nguyện tại ngôi đền Đức Mẹ. Tượng Đức Mẹ được dựng vào năm nào, đến hiện giờ vẫn chưa tìm được tài liệu chính thức. Tuy vậy, dựa vào lời kể của các giáo dân, lương dân cao tuổi như cụ Cường, ông Đoàn Túc cháu cụ Trùm Tòng, ông Trầu (Thanh Giã), chiếc đồng hồ do ông bà đội Sĩ ở phố Bàn Than hiến tặng nhà thờ hiện vẫn còn. Ta có thể khẳng định rằng tượng Đức Mẹ được dựng vào khoảng năm 1925 – 1926, dưới thời cha già Đóa cai quản xứ Tiên Nha. Cha giao cho ông giáo Thuật (người Lục Nam) dựng.

Đền Đức Mẹ là nơi linh thiêng lại có một giếng nước ngọt nên người qua đường thường ngồi nghỉ, hoặc đến cầu xin những nguyện ước, sau có câu thơ trong dân gian rằng:

“Hỡi anh, hỡi chị đi đâu

Qua đền Đức Mẹ mà cầu bình an”.

Những năm tháng dài tiếp sau đó là loạn ly, giặc giã triền miên. Số đông giáo dân đi nơi khác, số còn lại hoặc sao nhãng đức tin, hoặc vì nhiều lý do khiến họ ít có ai đến đây. Nhà thờ, nhà xứ mục nát, hư hỏng. Tượng Đức Mẹ còn lại chơ vơ giữa trời. Gió bão, cây đổ khiến đầu tượng gẫy gục. Sự việc tưởng như chấm hết khi vào năm 80 của thế kỷ trước toàn bộ khu đất rộng lớn của nhà xứ được dân đến chia nhau làm nhà. Tuy vậy, trong những năm tháng ấy, giáo họ Chũ (chủ yếu là khu họ Nhật Đức) vẫn được Đức Cha Đa Minh Đinh Huy Quảng coi sóc, dẫu ngài đang bị quản chế ở giáo xứ Đại Lãm nhưng thỉnh thoảng vẫn lên dâng Thánh lễ âm thầm để quy tụ giáo dân. Đức Cha Quảng khuất đi vào năm 1992, Cha GiuSe Nguyễn Huy Tảo tiếp tục sứ mệnh của Ngài, cha đã lên dâng lễ trong sân của nhà một giáo dân theo định kỳ, trước một tháng một thánh lễ sau này một tuần một thánh lễ. Còn tượng Đức Mẹ vẫn là nằm im trong xó vườn của một nhà lương dân không đến được.

Năm 2008 là năm đặc biệt khi Cha GiuSe Trần Văn Chỉnh về ở trực tiếp tại nhà xứ Tiên Nha, cha đã quan tâm khôi phục lại đời sống đạo của người giáo dân Nhật Đức cùng kiến thiết lại khu đền Đức Mẹ.

Giáo họ Nhật Đức (Chũ) hiện nay có 530 giáo dân ở rải rác quanh 12 xã trong huyện Lục Ngạn, người xa nhất cũng cách nhà thờ đến 19km. Tính về địa bàn dân cư, giáo họ Nhật Đức trải dài trên toàn huyện Lục Ngạn của tỉnh Bắc Giang với 01 thị trấn và 29 xã. Dân số trên toàn huyện khoảng 200.000 người. Như thế cho thấy tỉ lệ người Công giáo nơi đây quá ít ỏi so với những người tôn giáo bạn. Hơn thế nữa, trên địa bàn huyện Lục Ngạn có khá đông đồng bào dân tộc thiểu số cư ngụ. Anh chị em dân tộc Kinh chỉ chiếm 53%,  còn lại là Sán Rìu, Cao Lan, Hoa, Nùng, Tày, Sán Chí… Bởi đó, đây là một vùng đất có sự đa dạng không chỉ về văn hóa bản địa mà còn có những giao thoa về văn hóa của các vùng văn hóa.

Tính từ năm 2008, giáo họ Nhật Đức có những biến đổi đáng kể về mặt cộng đoàn cũng như đời sống đức tin. Nhiều hội đoàn được thành lập và củng cố. Khởi đầu với ca đoàn được thành lập vào năm 2008 với 23 ca viên và sinh hoạt đều đặn hàng tuần trong các buổi tập hát và phục vụ thánh lễ Chúa nhật. Hội Mân Côi và Giu-se được thành lập năm 2012 cũng có những sinh hoạt hàng tháng qua những giờ chia sẻ và cầu nguyện chung. Đoàn trống – trắc và đoàn Thiếu Nhi Thánh Thể cũng làm cho các sinh hoạt của giáo họ thêm mạnh mẽ và phong phú. Từ năm 2013, với sự hiện diện của quý sơ dòng Đức Bà Truyền Giáo, các hoạt động tông đồ tại Nhật Đức mỗi ngày được thúc đẩy và phất triển hơn. Cùng thời gian đó, giáo họ xây dựng ngôi nhà nguyện mới, có Mình Thánh Chúa ở với họ mỗi ngày.

Nhìn vào những thăng tiến của giáo họ Nhật Đức (Chũ) hôm nay, không ai còn nghĩ đây là nơi mà các gia đình đã một thời không dám tuyên xưng đức tin của mình dù chỉ là việc lập bàn thờ tại gia đình mà chỉ dám để một phào chỉ nhỏ trên tường nhà biểu tượng thánh giá Chúa. Nơi đây, qua những thăng trầm của thời gian cũng thư thời cuộc, những người giáo hữu mỗi ngày được củng cố niềm tin và thăng tiến nhờ sự hướng dẫn và chăm sóc mục vụ của những vị chủ chăn nhiệt thành. Tháng 6 năm 2016, cha Giu-se Nguyễn Văn Công được Tòa Giám Mục bổ nhiệm làm cha phó giáo xứ Tiên Nha và ở biệt lập tại giáo họ Chũ. Đây sẽ là bước khởi đầu đầy hứa hẹn cho sự phát triển đời sống đức tin và thăng tiến cộng đoàn giáo họ Nhật Đức trong tương lai.

Một số thông tin cần biết về giáo họ Nhật  Đức:

Lễ Bổn Mạng: Phê-rô (29/6)

Địa dư và dân số

Địa chỉ hành chính: Thị trấn Chũ, huyện Lục Ngạn, tỉnh Bắc Giang

Địa danh sông, núi gần kề: Địa hình đồi núi xen lẫn. Phía Bắc: giáp với tỉnh Lạng Sơn,Phía Đông giáp với huyện Sơn Động. Có nguồn nước dồi dào từ sông Lục Nam, hồ Cấm Sơn, hồ Khuôn Thần và Đập Thum.

Danh lam thắng cảnh trong khu vực: Huyện cũng có tiềm năng du lịch sinh thái miệt vườn, khu du lịch sinh thái hồ Cấm Sơn, hồ Khuôn Thần… Ngoài ra có danh lam thắng cảnh như: Đền Hả, Chùa Khánh Vân, Chùa Am vãi…

Nhân danh / Dân số: 530/200.000

Phong tục tập quán đặc trưng địa phương 

Nghề nghiệp chủ đạo/truyền thống: Kinh tế tập trung ngành  nông nghiệp với thế mạnh là trồng trọt  cây ăn quả, điển hình là vải thiều, cam đường canh, bưởi diễn… Ngoài ra có làng nghề làm mỳ Chũ cũng giúp cho kinh tế người dân được phát triển hơn rất nhiều.

Có những dân tộc thiểu số: Dân tộc Kinh: 53%,  còn lại là anh chị em thuộc dân tộc Sán Dìu, Cao Lan, Hoa, Nùng, Tày, Sán Chí…

Nhà nguyện/ nhà thờ – Nhà Chung

Đầu tiên được xây cất năm: 2015

Nhà thờ dài: 22.5m     rộng: 5,5m      cao: 5,7m

• Được làm phép năm: 2014

Tháp chuông

• Chiều cao tháp chuông: 12 (m)
• Mấy quả chuông: 01 (quả)
• Cân nặng chuông: 100 (kg)

Diện tích khuôn viên nhà chung: 2519 (m2).

Đang làm sổ đỏ.

 Hội đoàn

+ Hội Giuse

Số thành viên 33, thành lập năm 2012

Sinh hoạt: Mỗi tháng một buổi gặp mặt cầu nguyện

+ Hội Mân Côi

Số thành viên: 22; Thành lập năm: 2012

Sinh hoạt: Mỗi tháng một buổi

+ Ca Đoàn

Số thành viên: 23 ca viên. thành lập năm: 2008

Sinh hoạt: mỗi tuần một buổi cầu nguyện

+ Hội Trống – Trắc

Số thành viên: 18; thành lập năm: 2015

+ Thiếu Nhi Thánh Thể

Số thành viên: 30 em; Thành lập năm: 2013

Sinh hoạt: hàng tuần

WGP Bắc Ninh