Lược sử Giáo họ Cửa Sông

1. Thông tin cơ bản

Tên gọi: Giáo họ Cửa Sông.

Địa chỉ: Thôn 6, xã Việt Xuân, huyện Vĩnh Tường, tỉnh Vĩnh Phúc.

Năm thành lập: 1924.

Bổn mạng: Thánh Phaolô (29/6).

Dòng tu, tu hội, hội đoàn đang hiện diện và hoạt động: Huynh đoàn giáo dân Đaminh, hội Trưởng gia đình, hội Mân Côi, hội Anna, hội Lòng Chúa thương xót, đoàn kim nhạc, ca đoàn, phong trào Thiếu nhi Thánh Thể.

Giáo dân: Giáo họ có 405 nhân danh sống rải rác trong xã Việt Xuân, huyện Vĩnh Tường, tỉnh Vĩnh Phúc. Giáo dân chủ yếu làm nghề vận tải đường thủy. Một số giáo dân làm nông nghiệp và làm mộc. Đời sống kinh tế của giáo dân nơi đây tương đối ổn định.

Nhà thờ: Nhà thờ Cửa Sông được khởi công xây dựng năm 1924 và được trùng tu 2 lần (năm 1995 và 2012). Diện tích nhà thờ là 310m² với chiều dài 31m, chiều rộng 10m, tháp chuông cao 27m. Tổng diện tích khuôn viên giáo họ rộng khoảng 1346m². Nhà thờ được xây dựng theo kiểu kiến trúc Roman.

2. Lịch sử hình thành và phát triển

Giáo họ Cửa Sông nằm gần sông Đáy và cách Tòa Giám mục Bắc Ninh 76km về hướng Tây. Giáo họ thuộc địa bàn hành chính thôn 6, xã Việt Xuân, huyện Vĩnh Tường, tỉnh Vĩnh Phúc.

Theo lời kể của các bậc tiền nhân trong giáo họ, khoảng những năm 1870 – 1875, vì ít ruộng canh tác nên một số người (khoảng 10 gia đình) ở Diệm Xuân (xã Việt Xuân hiện nay) đã ra làm bãi bồi ở gần sông Đáy. Vì gần bến sông nên người dân ở đây đã mua gỗ để làm mộc. Xóm này khi đó có tên là Vạt. Bên cạnh xóm Vạt là xóm đạo Vạn Chài (Hương Nghĩa bây giờ). Các cụ hai xóm gặp gỡ và giao thương với nhau. Các nhà truyền giáo từ các họ đạo bên kia sông sang rao giảng Tin Mừng. Nhờ đó, khoảng năm 1882, xóm Vạt được đón nhận Tin Mừng và khoảng 60 người được rửa tội. Đến năm 1905, các cụ dựng được ngôi nhà 5 gian, cột gỗ, kèo đòn tay, rui mè bằng tre nứa, lợp lá cọ để làm nhà nguyện. Từ đó, số giáo dân trong xóm Vạt dần tăng lên. Một số gia đình từ nơi khác đến định cư tại đây và theo Đạo Chúa.

Năm 1924, cha Đaminh Nguyễn Đình Lý được bổ nhiệm làm chính xứ Hòa Loan. Cha xứ cùng giáo dân giáo họ Vạt xây dựng ngôi nhà thờ mới. Lúc này, giáo họ Vạt đã có 38 gia đình với khoảng 200 nhân danh. Khi nhà thờ hoàn thành, cha Đaminh Lý đã đổi tên họ đạo Vạt thành giáo họ Cửa Sông (vì dân ở bãi gần cửa sông Phó Đáy chảy hợp vào sông Lô). Từ đó, đời sống đức tin của giáo họ Cửa Sông ngày càng vững mạnh.

Những năm 1948 – 1949, quân đội Pháp chiếm đóng Vĩnh Yên và Việt Trì. Cha xứ Tôma Nguyễn Ngọc Bích và giáo dân phải đi tản cư. Người Pháp làm đồn bốt ở đoạn đê có đường sắt gọi là bốt Toa Đen, cách giáo họ Cửa Sông khoảng 1km. Từ đó, giáo họ Cửa Sông sống trong vùng Pháp tạm chiếm.

Năm 1954, cha xứ và khoảng 6 gia đình giáo họ Cửa Sông di cư vào Nam. Năm 1957, Đức cha Phêrô Khuất Văn Tạo, Giám mục giám quản giáo phận Bắc Ninh bổ nhiệm cha Đaminh Hoàng Nghĩa Châu về coi sóc xứ Hòa Loan. Mỗi năm, vào các dịp lễ trọng, cha Châu đến dâng Thánh lễ và ban các Bí tích cho dân họ Cửa Sông. Năm 1960, cha Châu đến dâng lễ Phục Sinh tại giáo họ Cửa Sông. Sau đó, ngài chuyển đi nơi khác. Từ đó, giáo họ Cửa Sông không còn cha coi sóc nữa. Tuy nhiên, Đức cha cho phép giáo họ được giữ Mình Thánh Chúa trong nhà thờ để đọc kinh và viếng Thánh Thể mỗi ngày. Nhờ đó, đời sống đức tin giáo họ Cửa Sông vẫn được duy trì.

 Năm 1991, sau 31 năm vắng bóng mục tử, giáo họ Cửa Sông được cha Gioan Đào Duy Du về dâng Thánh lễ và ban các Bí tích. Nhờ đó, đời sống đức tin giáo họ Cửa Sông thêm vững mạnh. Năm 1994, cha Giuse Trần Quang Vinh được bổ nhiệm làm quản hạt giáo hạt Vĩnh Phúc. Nhờ đó, giáo họ Cửa Sông có thánh lễ thường xuyên hơn. Năm 1995, nhà thờ giáo họ được trùng tu khang trang hơn. Năm 2001, con cháu cụ chánh Đô dâng kính một quả chuông đồng nặng 100kg. Từ đó, Hằng ngày, tiếng chuông vang lên kêu mời giáo dân đến nhà thờ đọc kinh, cầu nguyện. Năm 2013, cha Tôma Nguyễn Văn Phùng được bổ nhiệm làm chính xứ giáo xứ Vĩnh Yên và quản nhiệm giáo xứ Hòa Loan. Từ năm 2019 đến nay, cha Giuse Nguyễn Đình Phán được bổ nhiệm làm chính xứ Hòa Loan. Nhờ sự coi sóc của quý cha, đời sống đức tin giáo họ Cửa Sông ngày càng vững mạnh.

3. Đời sống đức tin

Hiện nay, giáo họ Cửa Sông có 405 nhân danh. Hằng tuần, giáo họ có 2 Thánh lễ. Các dịp lễ đặc biệt (lễ bổn mạng, lễ cưới, lễ tang), cha xứ đến dâng Thánh lễ cho giáo họ. Hằng ngày, bà con giáo dân vẫn duy trì đến nhà thờ đọc kinh sớm tối. Giáo họ có các đoàn hội vẫn sinh hoạt chung với giáo xứ như: huynh đoàn giáo dân Đaminh, hội Lòng Chúa thương xót, hội Trưởng gia đình, hội Mân Côi, hội Anna, đoàn kim nhạc, ca đoàn. Các hội đoàn này đã và đang đóng góp tích cực vào việc phát triển giáo xứ Hòa Loan nói chung và giáo họ Cửa Sông nói riêng. Ước mong sao, nhờ ơn Chúa và lời chuyển cầu của thánh Phaolô, hạt giống Tin Mừng nơi mảnh đất Cửa Sông sẽ tiếp tục nảy mầm và không ngừng trổ sinh hoa trái.

BTT Giáo Phận