Lược sử Giáo điểm truyền giáo Chũ

1.      Thông tin cơ bản

Địa chỉ: Thôn Tân Tiến, xã Trù Hựu, huyện Lục Ngạn, tỉnh Bắc Giang.

Bổn mạng: Thánh Phêrô (29/6).

Giáo dân: Họ Chũ có khoảng 540 nhân danh (2021). Kinh tế chủ yếu là làm nông nghiệp, với thế mạnh là trồng trọt cây ăn quả, điển hình là vải thiều, cam đường canh, bưởi diễn… Ngoài ra, có làng nghề Mỳ Chũ cũng giúp cho kinh tế người dân được phát triển hơn.

Dòng tu, hội đoàn đang hiện diện và hoạt động: Hội Trưởng gia đình, hội Mân Côi, phong trào Thiếu nhi Thánh Thể, ca đoàn, đoàn trống, đoàn trắc, huynh đoàn giáo dân Đaminh, cùng với sự hiện diện của quý sơ dòng Đức Bà Truyền Giáo

Nhà thờ: Nhà thờ dài: 22.5m, rộng: 5.5m, cao: 5.7m. Tháp chuông cao 12m. Một quả chuông nặng 100kg. Diện tích khuôn viên nhà chung: 2519m².

Các giáo họ trực thuộc: Mỹ An, Sơn Động 

2.      Lịch sử hình thành và phát triển

Được biết cách đây đã hơn một trăm năm, ở Ba Toa đã có khá đông người Công giáo đến làm ăn, sinh sống. Các cha ở Tiên Nha vẫn lên chăm sóc mục vụ cho bà con tại kho đạn cũ của lính Pháp tại Chũ. Giáo dân của họ đạo này gồm những người đến từ Kinh Môn, Hải Dương cùng với người dân chài họ Chũ. Có giả thiết cho rằng, họ đạo Ba Toa, tiền thân của giáo họ Chũ (Chũ) hiện nay, xuất hiện tại đây sau năm 1900, tức là sau sự kiện 100 vị đầu mục chịu tử đạo tại Bắc Ninh thời vua Tự Đức.

Trong những năm đầu của thế kỉ XX, người giáo dân họ Chũ vẫn thường đọc kinh cầu nguyện tại ngôi đền Đức Mẹ. Tượng Đức Mẹ được dựng vào năm nào, đến hiện giờ vẫn chưa tìm được tài liệu chính thức. Tuy vậy, dựa vào lời kể của các giáo dân, lương dân cao tuổi như cụ Cường, ông Đoàn Túc cháu cụ Trùm Tòng, ông Trầu (Thanh Giã), chiếc đồng hồ do ông bà đội Sĩ ở phố Bàn Than hiến tặng nhà thờ hiện vẫn còn. Có thể kết luận rằng, tượng Đức Mẹ được dựng vào khoảng năm 1925-1926, dưới thời cha già Đóa cai quản xứ Tiên Nha.

Những năm tháng dài tiếp sau đó là loạn ly, giặc giã triền miên. Số đông giáo dân đi nơi khác, số còn lại hoặc sao nhãng đức tin, hoặc vì nhiều lý do khiến họ ít có ai đến đây. Nhà thờ, nhà xứ mục nát, hư hỏng. Tượng Đức Mẹ còn lại chơ vơ giữa trời. Gió bão, cây đổ khiến đầu tượng gẫy gục. Sự việc tưởng như chấm hết khi vào năm 80 của thế kỷ trước, toàn bộ khu đất rộng lớn của nhà xứ được dân đến chia nhau làm nhà. Tuy vậy, trong những năm tháng ấy, giáo họ Chũ (chủ yếu là khu họ Chũ) vẫn được Đức Cha Đaminh Đinh Huy Quảng coi sóc, dẫu ngài đang bị quản chế ở giáo xứ Đại Lãm nhưng thỉnh thoảng vẫn lên dâng Thánh lễ âm thầm để quy tụ giáo dân. Đức Cha Quảng khuất đi vào năm 1992, Cha Giuse Nguyễn Huy Tảo tiếp tục sứ mệnh của Ngài. Ngày trước, một tháng mới có một Thánh lễ, sau này có cha coi sóc, một tuần dân họ có một Thánh lễ. Còn tượng Đức Mẹ vẫn là nằm im trong xó vườn của một nhà lương dân không đến được.

Năm 2008 là năm đặc biệt khi Cha Giuse Trần Văn Chỉnh về ở trực tiếp tại nhà xứ Tiên Nha, cha đã quan tâm khôi phục lại đời sống đạo của người giáo dân Chũ cùng kiến thiết lại khu đền Đức Mẹ. Giáo họ Chũ (Chũ) hiện nay có 540 giáo dân ở rải rác quanh 12 xã trong huyện Lục Ngạn, người xa nhất cách nhà thờ đến 19km. Tính về địa bàn dân cư, giáo họ Chũ trải dài trên toàn huyện Lục Ngạn của tỉnh Bắc Giang với 01 thị trấn và 29 xã. Dân số trên toàn huyện khoảng 200.000 người. Như thế cho thấy, tỉ lệ người Công giáo nơi đây quá ít ỏi so với những người tôn giáo bạn. Hơn thế, trên địa bàn huyện Lục Ngạn có khá đông đồng bào dân tộc thiểu số cư ngụ. Người dân tộc Kinh chỉ chiếm 53%, còn lại là Sán Dìu, Cao Lan, Hoa, Nùng, Tày, Sán Chí… Bởi đó, đây là một vùng đất có sự đa dạng và giao thoa về văn hóa của các vùng, miền khác nhau.

3.      Đời sống đức tin

Kể từ khi có quý cha về săn sóc, dạy dỗ trực tiếp (2008), giáo họ Chũ có những thay đổi đáng kể về mặt cộng đoàn cũng như đời sống đức tin. Nhiều hội đoàn được thành lập và củng cố. Từ năm 2013, với sự hiện diện của quý sơ dòng Đức Bà Truyền Giáo, các hoạt động tông đồ tại Chũ mỗi ngày được thúc đẩy và phát triển hơn. Cùng thời gian đó, giáo họ xây dựng ngôi nhà nguyện mới, có Mình Thánh Chúa ở với họ mỗi ngày.

Nhìn vào những thăng tiến của giáo họ Chũ hôm nay, không ai còn nghĩ đây là nơi mà các gia đình đã một thời không dám tuyên xưng đức tin. Việc lập bàn thờ tại gia đình chỉ là một chút chạm khắc trên tường nhà về biểu tượng thánh giá Chúa. Thế nhưng, theo dòng thời gian, những người giáo hữu mỗi ngày được củng cố niềm tin và thăng tiến nhờ sự hướng dẫn và chăm sóc mục vụ của những vị chủ chăn nhiệt thành.

Kể từ năm 2016 đến nay, giáo họ Chũ luôn được quý cha về ở và đồng hành trực tiếp cùng bà con giáo dân. Đầu tiên là cha Giuse Nguyễn Văn Công. Cha được Đức cha bổ nhiệm làm cha phó giáo xứ Tiên Nha và ở biệt lập tại giáo họ Chũ. Kế đến, vào ngày 22/7/2022, Đức cha Giáo phận đã bổ nhiệm cha Phanxicô Xaviê Nguyễn Văn Tuân về ở và đồng hành trực tiếp với giáo họ Chũ đến nay. Đây là những bước tiến đầy hứa hẹn cho sự phát triển đời sống đức tin và thăng tiến cộng đoàn giáo họ Chũ trong tương lai.

BTT Giáo Phận