Đôi nét về giáo xứ Dâu

Giáo xứ Dâu vốn là một giáo xứ bề thế của giáo phận trong những năm trước chiến tranh. Giáo xứ được thành lập năm 1936 với 12 họ đạo trực thuộc. Tuy nhiên trải qua nhiều thăng trầm, hiện nay xứ Dâu còn 2 giáo họ là Dâu và Ngọc Khám vởi tổng số 244 nhân danh. 

Giáo họ Nhà xứ Dâu

Họ nhà xứ Dâu nằm trên địa bàn hành chính thôn Khương Tự – Xã Thanh Khương – Huyện Thuận Thành – Tỉnh Bắc Ninh. Giáo xứ nằm bên hữu ngạn sông Đuống, cách TGM Bắc Ninh chừng 25km về hướng Tây Nam.

Mảnh đất Dâu vốn là chiếc nôi của Phật giáo Việt Nam nên việc truyền giáo tại khu vực này rất khó khăn. Không có cứ liệu lịch sử nào ghi nhận việc truyền giáo tại đây trong suốt mấy thế kỉ từ khi có người Công giáo hiện diện ở Việt Nam. Thế nhưng, mảnh đất này đón nhận Đức tin trong một hoàn cảnh vừa bình thường lại hết sức lạ lùng. Vào thập niên 20 của thế kỉ trước, ông Cao Văn Thoan là người Dâu về thăm anh em ở Đình Tổ (vốn đã đón nhận Đức tin từ trước). Thấy đời sống của người Công giáo rất lạ rất văn minh, quyền con người được đề cao, đặc biệt là người người yêu thương nhau nên ông Thoan đã tiếp cận và tìm hiểu về đạo. Về quê nhà ở Dâu, ông Thoan kêu gọi anh em họ hàng, hàng xóm cơm đùm cơm nắm xuống Đình Tổ học đạo. Càng học càng hiểu càng thấm, bà con Dâu nô nức xin ra nhập đạo. Người này giới thiệu cho người kia, số giáo dân ở Dâu gia tăng một cách nhanh chóng. Nhà thờ, nhà nguyện trong vùng được xây dựng cấp tốc, tuy đơn sơ nhưng người dân hân hoan, xóm làng vui mừng.

Tới năm 1936, giáo xứ Dâu được thiết lập với 12 họ đạo trực thuộc như Thanh Hoài, Mãn Xá, Công Hà, Đông Cốc, Đồng Ngư, Phú Mỹ… và có các cha về coi sóc. Đời sống Đức tin đang ngày một lớn mạnh thì biến cố năm 1954 xảy ra. Tuy không có nhiều người di cư vào Nam nhưng vì những o ép thời cuộc và lại là người bổn đạo mới nên bà con giáo dân sợ hãi rồi “quên” Đạo Chúa lúc nào không hay, vì thế mà từ một giáo xứ sầm uất, đời sống đạo ở Dâu trở nên yên ắng đến lạ thường. Đất nhà thờ bị chiếm dụng trước sự bất lực của 5 gia đình giáo dân trung kiên hết lòng yêu mến và quyết tâm giữ gìn Đạo Chúa tới cùng. Từ số giáo dân còn “sót” lại sau biến cố đau thương ấy, đời sống Đức tin xứ Dâu tưởng như đi vào quên lãng, tới nay lại hồi sinh và không ngừng bung lộc trổ hoa, hứa hẹn một mùa gặt bội thu.

Hiện nay, Dâu có 150 nhân danh sống rải rác trong thôn Khương Tự với dân số khoảng 1,500 người (tức là giáo dân chỉ chiếm 10%). Người dân ở Dâu chủ yếu vẫn sống dựa vào đồng ruộng nhưng trong những năm gần đây, bà con đã chuyển dịch dần sang các ngành dịch vụ – thương mại nhờ vậy mà đời sống có phần ổn định hơn.

Ngôi thánh đường xứ Dâu tọa lạc bên tỉnh lộ 282, sát cạnh Chùa Dâu, do cha Giuse Trần Đăng Can khởi công xây dựng năm 1998 tới 2001 hoàn thành giai đoạn 1 với gian cung thánh và 3 gian phía dưới, tới năm 2008 mới hoàn thiện giai đoạn 2 với 2 gian cuối và phần tháp. Nhà thờ có kiến trúc theo phong cách nhà rông Tây Nguyên kết hợp mặt bằng hình chữ Thập thời Phục Hưng. Nhà thờ có chiều dài 24m, chiều rộng 15m (nơi rộng nhất) – 10m (nơi hẹp nhất), mái cao 14m, tháp chuông cao 28,5m với 2 quả chuông rất nhỏ nặng chỉ trên dưới 1 yến/ 1 quả (trong đó 1 quả đúc ở Pháp, 1 quả đúc ở Nga).

Hàng tuần, ở Dâu có Thánh Lễ tối thứ 5 và tối Chúa nhật. Ở Dâu cũng có một số hội đoàn Mân Côi, Hội Lòng Chúa thương xót, phong trào TNTT đang hoạt động. Ngoài ra còn có sinh viên công giáo đang theo học ở trường CĐ May thời trang Hà Nội thường xuyên sinh hoạt, cùng với một số giáo dân đang làm việc tại các khu công nghiệp lân cận. Trong tương lai, ở Dâu sẽ có thêm rất nhiều di dân tới sinh hoạt nên cha xứ, hội đồng giáo xứ và ban hành giáo đặc biệt chú trọng về vấn đề này.

 Giáo họ Ngọc Khám

Giáo họ Ngọc Khám (thuộc giáo xứ Dâu) nằm trên địa bàn hành chính thôn Ngọc Khám – Xã Gia Đông – Huyện Thuận Thành – Tỉnh Bắc Ninh. Giáo họ nằm sát với thị trấn Hồ, bên hữu ngạn sông Đuống, cách TGM Bắc Ninh chừng 20km về hướng Nam.

Giáo họ hiện có 95 nhân danh với 27 gia đình Công giáo sống rải rác trong thôn Ngọc Khám, Ấp Khám và phố Khám. Các gia đình trong vùng đa phần canh tác nông nghiệp, một số ít làm công nhân viên và phần nhỏ tham gia vào các hoạt động thương mại – dịch vụ trên địa bàn. Đời sống kinh tế trong những năm gần đây tương đối ổn định.

Nhà thờ Ngọc Khám hiện tại vừa được khánh thành ngày 31 tháng 12 năm 2014. Nhà thờ rộng 9m, dài 25,5m, mái cao 11m, tháp chuông cao 28m với 1 quả chuông cổ nặng 165kg (trước đây cho Gx.Đồng Chương mượn). Có 1 nhà phòng rộng 90m2. Tổng diện tích khuân viên nhà thờ rộng 1,165.5m2.

Ngọc Khám đón nhận Đức tin từ cuối thế kỉ XIX. Ngày ấy, một thiếu nữ trong làng lấy chồng ở Ngăm Giáo rồi 2 vợ chồng về Ngọc Khám sinh sống, nhờ đời sống đạo đức yêu thương nhau mà rất nhiều người dân trong làng đã xin ra nhập đạo. Từ những hạt giống ban đầu, họ đạo Ngọc Khám dần hình thành và một ngôi nhà nguyện đã được xây dựng. Đến năm 1950, có thêm rất nhiều gia đình trong làng ra nhập đạo trong đó có cả gia đình của các ông lý trưởng, lý phó. Lúc đó, Ngọc Khám có chừng hơn 1.700 nhân danh và giáo họ đã xây dựng một ngôi nhà thờ bằng gỗ lim rộng 9 gian trên một mảnh đất mới. Biến cố di cư năm 1954 đã kéo theo khoảng 100 người di cư vào Nam. Số giáo dân còn lại vừa ra nhập đạo lại bị o ép dưới nhiều hình thức khác nhau nên dần dà “quên” mất Đạo Chúa. Ngôi nhà thờ 9 gian và mảnh đất của giáo họ bị trưng thu làm nhà kho hợp tác xã. Tới năm 1990, chính quyền mới trả lại 3 gian nhà rột nát cho giáo dân tới đọc kinh. Sau nhiều kiến nghị, chính quyền mới đổi lại cho giáo họ Ngọc Khám mảnh đất mới có nhà thờ hiện nay.

Hàng tuần, cha xứ đến dâng Thánh Lễ vào tối thứ 3 và hàng tháng thì có 1 Thánh Lễ Chúa Nhật. Hiện nay, Ngọc Khám chưa tái thiết lập được hội đoàn nào. Hy vọng trong tương lai không xa, giáo họ Ngọc Khám sẽ thêm lớn mạnh và không ngừng trổ sinh hoa trái cho giáo hội để tiếp tục làm chứng tá cho Đức Ki-tô Phục sinh như những tháng năm vàng son thủa nào.

Nguyên Đức