Lược sử Giáo họ Ngọc Lâm, Bắc Giang

1. Thông tin cơ bản

Địa chỉ: thôn Lò, xã Tân Mỹ, thành phố Bắc Giang, tỉnh Bắc Giang.

Bổn mạng: Thánh Đaminh (08/8).

Giáo dân: Tổng số nhân danh của Giáo họ hiện nay là hơn 60 nhân danh, chủ yếu làm ruộng và buôn bán nhỏ lẻ, một số làm công ty xí nghiệp, nên đời sống vẫn còn nhiều khó khăn.

Nhà thờ: Trước cửa và trong nhà thờ có nhiều Hán tự vẫn còn tồn tại cho đến ngày nay. Mặc dù đã trải qua nhiều lần sửa chữa nhưng toàn bộ khung nhà thờ vẫn là khung nhà thờ cổ từ thưở ban đầu. Ngôi nhà thờ này được xây bằng gạch với diện tích: dài 17m; rộng 7.5m; cao 3.5m. Nhà thờ có một quả chuông cổ 30kg và hiện nay mới có thêm một quả chuông mới 100kg. Tổng diện tích khuôn viên giáo họ là 120m².

2. Lịch sử hình thành và phát triển

Theo các cụ kể lại, nhà thờ của giáo họ Ngọc Lâm được xây dựng năm 1895 với kiến trúc cổ xưa. Đây là một họ đạo rất cổ kính và có trước cả giáo xứ Bắc Giang. Trước kia, đây là một họ đạo sầm uất với số giáo dân đông đảo, việc giữ đạo rất sốt sắng. Hạt giống đức tin được gieo vãi trên mảnh đất này là do các cha ngoại quốc, có lẽ từ hơn 100 năm về trước. Hiện trong lòng nhà thờ có chôn cất một cha người Tây, hiện bà con giáo dân vẫn gọi là cha Thuần.

Trước năm 1950, giáo họ đã có khoảng 250 nhân danh, mọi người quy tụ xung quanh nhà thờ nên việc đọc kinh diễn ra đều đặn hằng ngày. Giáo họ Ngọc Lâm trước 1954 còn sở hữu một khuôn viên nhà chung rất rộng rãi với 1,2 mẫu đất và 2,2 mẫu ruộng để trồng lúa. Tuy nhiên, sau 1954 tất cả những cơ sở và đất đai nêu trên gần như không còn nữa do bị chính quyền thu hồi hoặc bị người lương dân lấn chiếm. Hiện nay, gia tài của Ngọc Lâm chỉ còn lại ngôi nhà thờ cổ kính.

Lược lại đôi dòng quá khứ để thấy được giáo họ Ngọc Lâm đã phải trải qua những biến động lớn lao. Biến cố 1954 và hậu quả tiếp theo của những “Năm Cải Cách” đã khiến cho giáo họ này gần như bị xóa sổ. Từ chỗ là một họ đạo khá đông giáo dân (khoảng 250 nhân danh), cuộc di cư năm 1954 đã khiến giáo họ này chỉ còn lại 3 hộ gia đình với tổng cộng 12 nhân danh. Từ năm 1954 đến 1960, nhà thờ hoàn toàn bị bỏ hoang mà không có người đến đọc kinh hoặc chăm lo giữ gìn. Năm 1960, hợp tác xã thôn Lò mượn hết bàn ghế trong nhà thờ (bằng gỗ Lim), cùng chuông, trống và một số đồ đạc khác của nhà chung để phục vụ cho các buổi họp và hoạt động của hợp tác xã. Những đồ dùng này sau đó hoàn toàn không được trả lại. Trong những năm 1961-1962, nhà thờ bị biến thành trường học để dạy học cho trẻ em. Sau nhiều lần đấu tranh của ông Trường (ông trùm của giáo họ khi đó), và một số giáo dân khác, cuối năm 1962, chính quyền đã trả lại nhà thờ.

Từ năm 1962-1982, nhà thờ được khóa cẩn thận và hoàn toàn vắng bóng người đến đọc kinh cầu nguyện. Năm 1982, nhà thờ xuống cấp nghiêm trọng, ông Trường đã kêu goi mọi người tu sửa lại nhà thờ để có thể giữ lại được ngôi nhà thờ cổ kính này. Việc tu sửa lần này gặp rất nhiều khó khăn vị bị chính quyền ngăn cản. Ông trùm Trường vẫn tiến hành làm và hậu quả là bị bắt đi tù 6 tháng, những người cộng tác với ông thì bị đe dọa và điều này đã khiến cho nhiều người sợ hãi. Sau vài chục năm nhà thờ bị bỏ hoang, số giáo dân ít ỏi và không đến nhà thờ đọc kinh cầu nguyện, hạt giống đức tin tưởng như đã bị chết nghẹt trên vùng đất này. Thế nhưng, nhờ ơn Chúa, hạt giống đó không hề lụi tắt mà vẫn âm ỉ sức nóng để chờ đợi một ngày kia sẽ được hồi sinh. Đến những năm 2000 khi cha Đaminh Nguyễn Xuân Hùng được Đức Cha cố Giuse Maria Nguyễn Quang Tuyến bổ nhiệm làm cha xứ của Bắc Giang, giáo họ Ngọc Lâm mới bắt đầu sinh hoạt đức tin trở lại. Khi đó mỗi năm giáo họ có một Thánh lễ vào dịp mừng kính thánh Đaminh quan thầy.

3. Đời sống đức tin

Hiện nay, mỗi tuần giáo họ có 1 Thánh lễ vào các buổi tối thứ Sáu trong tuần. Mặc dù đã sinh hoạt đức tin trở lại được hơn 10 năm, nhưng giáo họ vẫn còn gặp rất nhiều khó khăn. Trước hết, số giáo dân ít ỏi lại sống cách xa nhau nên việc đọc kinh cầu nguyện còn rất hạn chế. Thứ đến, cơ sở vật chất khá nghèo nàn. Hiện nay không có nhà phòng, không có nhà giáo lý, không có trẻ em học giáo lý, cộng đoàn không đến đọc kinh ngoại trừ khi có Thánh lễ, chưa có bất kỳ một hội đoàn nào được thành lập, thiếu tinh thần hiệp nhất trong cộng đoàn. Chúng ta cùng hiệp ý cầu nguyện cho cộng đoàn giáo họ nơi đây được nhiều ơn Chúa và kiên trì trong đời sống đức tin.

Truyền thông Bắc Ninh