Đôi nét về giáo xứ Cẩm Giang

Giáo xứ Cẩm Giang là 1 trong 12 xứ đạo đầu tiên khi thành lập giáo phận năm 1883. Hiện giáo xứ có 912 nhân danh sinh hoạt Đức tin trong 3 giáo họ: Cẩm Giang, Đồng Lạng và Trà Sơn. Giáo xứ có địa giới hành chính rộng lớn bao gồm toàn bộ thị xã Từ Sơn và một số xã thuộc huyện Tiên Du. 

Giáo họ nhà xứ Cẩm Giang

Họ nhà xứ Cẩm Giang nằm trên địa bàn hành chính khu phố Nguyễn Giáo – Phường Đồng Nguyên – Thị xã Từ Sơn – Tỉnh Bắc Ninh. Cẩm Giang cách toà giám mục (TGM) Bắc Ninh chừng 12km về hướng Tây Nam, cách trung tâm Hà Nội 20km.

Cẩm Giang hiện có 507 nhân danh sống tập trung trong khu phố Nguyễn Giáo (phường Đồng Nguyên có 17.000 dân). Hòa trong quá trình đô thị hóa, giáo dân Cẩm Giang đã chuyển dịch dần từ nông nghiệp sang các nghề công nghiệp, dịch vụ – thương mại. Về cơ bản, đời sống kinh tế của bà con giáo dân Cẩm Giang khá ổn định.

Nhà thờ Cẩm Giang là ngôi nhà thờ cổ kính, án ngữ sát bên đường quốc lộ 1A và đường sắt Hà Nội – Lạng Sơn, được xây dựng năm 1899 với diện tích 380m2 (chiều dài 36m, chiều rộng 10,5m), mái cao 9m, tháp chuông cao 26m với 2 quả chuông mỗi quả nặng trên dưới một tạ. Tổng khuân viên nhà thờ, nhà xứ Cẩm Giang có diện tích 8,900m2.

Vào cuối thế kỉ XVIII, một chi tộc nhỏ của họ Trần đón nhận ánh sáng Đức tin và chuyển tới lập nghiệp trên mảnh đất hoang (Cẩm Giang hiện nay). Sau đó sáp nhập cùng chi họ Hà (có cha già Nhã) và họ Trương (con cháu cụ Trương Thế Nghĩa tử đạo tại thành Bắc Ninh 1862), họ Phạm (có cụ cố Lãm là cố của cha Tự) từ đó hình thành họ giáo Cẩm Giang. Năm 1883, Cẩm Giang là 1 trong 12 giáo xứ đầu tiên khi giáo phận Bắc Ninh được thành lập. Trước biến cô di cư, Cẩm Giang có chừng trên 500 nhân danh (tương đương như ngày nay). Tới năm 1954, có 4/5 làng chuyển vào miền Nam và sống rải rác tại nhiều giáo xứ thuộc tỉnh Lâm Đồng, Đồng Nai… Sau năm 1954, cha chính Lộc từ Xuân Hòa về trông nom giáo xứ và tiếp đó là các cha quản xứ. Năm 2007, cha Giuse Phạm Đức Hậu được bổ nhiệm là cha xứ Cẩm Giang, năm 2009 là cha Giuse Trần Bá Hạnh, từ năm 2013 tới nay là cha Giuse Hoàng Trọng Hựu.

Hiện nay, Cẩm Giang thường xuyên có Thánh Lễ vào ngày thường, chủ nhật có 2 Thánh Lễ. Giáo họ có rất nhiều các hội đoàn như: Dòng Ba Đa Minh, Gia Trưởng, Mân Côi, Hội Lòng Chúa thương xót, đoàn kim nhạc, phong trào TNTT… hoạt dộng thường xuyên.

Nhà thờ và tượng đài Đức Mẹ

Nhà xứ Cẩm Giang rêu phong cổ kính

Giáo họ Trà Sơn

Giáo họ Trà Sơn nằm trên địa bàn hành chính thôn Chè – xã Liên Bão – huyện Tiên Du – tỉnh Bắc Ninh. Trà Sơn cách TGM Bắc Ninh chừng 11km về hướng Tây Nam, cách nhà xứ Cẩm Giang khoảng 10km.

Trà Sơn giờ có khoảng 265 nhân danh sống xen kẽ cùng lương dân (trong tổng số khoảng 9,000 dân của xã Liên Bão). Bà con giáo dân ở Trà Sơn chủ yếu sống nhờ nông nghiêp, một số ít thoát ly làm công nhân viên và tham gia vào các ngành thương mại dịch vụ.

Ngôi thánh đường Trà Sơn được xây dựng năm 1931. Nhà thờ rộng 8m, dài 32m, mái cao 5,5m, có một quả chuông nặng 70kg được đúc năm 1942 ở Pháp và hiện chưa có tháp chuông. Nhà thờ hiện đang được trùng tu mở rộng để đáp ứng nhu cầu sinh hoạt của giáo họ.

Trà Sơn đón nhận đức tin hồi đầu thế kỉ XX, sau đó dần hình thành một họ đạo. Vào những năm đầu, nhà nguyện ban đầu của giáo họ bị cháy cụ Hậu và gia đình hiến nhà mình để dân họ làm nhà nguyện. Để ghi ơn, khi cụ Hậu qua đời dân họ Trà Sơn an táng cụ trong khuân viên nhà thờ. Về sau, giáo dân ngày một đông nên giáo họ bắt tay vào xây dựng ngôi nhà thờ như ngày nay (1931). Năm 1954, ở Trà Sơn hầu như không có người di cư vào Nam. Tuy nhiên vì những khó khăn của thời cuộc, đời sống Đức tin của giáo họ dần bị mai một. Từ khi có các cha thường xuyên về dâng Lễ, họ đạo Trà Sơn dần dần được khôi phục. Cuối năm 2013, cha Giuse Trần Bá Hạnh về Trà Sơn nghỉ hưu. Kể từ dó, Trà Sơn có cha hiện diện trực tiếp.

Nhờ có cha ở cùng, Trà Sơn thường xuyên có Thánh Lễ trong cả tuần nên đời sống Đức tin ngày được nâng cao. Hiện trong giáo họ, có các hội đoàn Dòng  Ba Đa Minh, Gia Trưởng, Mân Côi đang hoạt động tích cực. Bên cạnh đó, nhiều hội đoàn đang thành hình và chuẩn bị ra mắt trong thời gian tới.

Nhà thờ Trà Sơn cổ kính

Nhà phòng Trà Sơn, nơi cha Giuse Trần Bá Hạnh đang nghỉ hưu

Giáo họ Đồng Lạng

Giáo họ Đồng Lạng (thuộc giáo xứ Cẩm Giang) nằm trên địa bàn hành chính Xã Hoàn Sơn – Huyện Tiên Du – Tỉnh Bắc Ninh. Đồng Lạng nằm sát đường quốc lộ 1B cách TGM Bắc Ninh chừng 13km về phía Tây Nam, cách nhà xứ Cẩm Giang chừng 7km.

Đồng Lạng hiện có 140 nhân danh sống rải rác trong 34 gia đình Công giáo thuộc 8 thôn của xã Hoàn Sơn. Đa phần bà con trong vùng sinh sống nhờ vào đồng ruộng, một phần nhỏ thanh niên làm công nhân trong các khu công nghiệp.

Nhà thờ Đồng Lạng được xây dựng năm 1936, được trùng tu 1991. Nhà thờ rộng 6,5m, dài 15m, mái cao 8m, có 1 quả chuông nhỏ chưa đến 10kg và chưa có tháp chuông. Tổng diện tích đất sử dụng của nhà thờ Đồng Lạng rộng 400m2.

Chưa rõ mảnh đất Đồng Lạng có hạt mầm Đức tin từ khi nào nhưng chắc chắn giáo họ phải thành hình muộn nhất là cuối thế kỉ XIX, sau đó phát triển khá lớn mạnh. Vì là giáo họ nhỏ lại nằm trong khu vực bị cấm cách nên số người di cư vào Nam hầu như không có, trong khi đó một số giáo dân vì hoàn cảnh bị ép, tra tấn, sợ hãi mà “quên” mất Đạo Chúa.

Hiện nay, Đồng Lạng thường có Thánh Lễ vào tối thứ 7 hàng tuần. Giáo họ có các hội đoàn Dòng Ba Đa Minh, Gia trưởng, Mân Côi, Phong trào TNTT đang nỗ lực hoạt động và cố gắng xây dựng giáo họ.

Đức Nguyễn