Bài giảng lễ mừng kỉ niệm 131 năm thành lập giáo phận Bắc Ninh

Bài giảng mừng kỉ niệm 131 năm thành lập giáo phận Bắc Ninh

(29/05/1883 -29/05/2014)

Kính thưa cộng đoàn,

Bắc Ninh  là cái nôi xứ Kinh Bắc xưa. Nơi non xanh, nước biếc, thế đất linh thiêng, xứng được coi là vùng địa linh, nhân kiệt. Sông núi Bắc Ninh gắn liền với bao trang sử oai hùng dựng và giữ nước. Phía Tây có núi Tam Đảo, Sóc Sơn gắn với sự tích Thánh Gióng, phía đông có Lục Đầu Giang, bến Bình Than gắn với tên tuổi Hưng Đạo Vương, và Trần Quốc Toản. Phía Bắc có sông Thương, thành Xương Giang. Phía Nam có sông Đuống; thành Luy Lâu và Chùa Dâu là trung tâm chính trị và tôn giáo của vùng đất Giao Chỉ xưa kia,  dòng sông Như Nguyệt còn vang mãi bản tuyên ngôn của Lý Thường Kiệt, “Nam quốc Sơn Hà, Nam đế cư….”

Bắc Ninh ôm trọn trong mình một kho báu văn hóa dân gian đệ nhất trời Nam và là di sản văn hóa của nhân loại đó là những làn điệu dân ca Quan họ. Quan họ tuy hình thành trong sinh hoạt lao động, sản xuất mà không hề dân dã, tầm thường, dung tục. Khi hát lên những làn điệu dân ca sao thanh thoát, tình tứ, ngọt ngào… chắc bởi vì “Người Bắc Ninh vốn trọng chữ tình, người Bắc Ninh vốn trọng giao duyên….” Hay bởi nơi đây “Một làn nắng cũng mang điệu dân ca“.

Khi hạt giống Tin Mừng được gieo vào Kinh Bắc ngay thời kỳ đầu trong công cuộc truyền giáo ở Việt Nam cách đây hơn 400 năm. Tin Mừng ngay lập tức đã được tổ tiên, cha ông ta đón nhận trong hân hoan và quảng đại, đức tin vô giá được lưu truyền, giữ gìn bằng mồ hôi nước mắt lẫn máu đào cho ngày nay đến mai sau.

Chặng đường mấy trăm  năm qua của giáo phận Bắc Ninh là một chặng đường nếm trải những gian khó,  thứ thách, thậm chí phải đổ cả máu mình ra để làm chứng và bảo vệ đức tin.  Với sự hi sinh lẫm liệt của cụ trùm Giuse Hoàng Lương Cảnh, linh mục Phêrô Nguyễn Văn Tự,…. thời Minh Mạng, rồi  một trăm vị đầu mục dưới triều vua Tự Đức ngày 4/4/1862 tại cổng tả thành Bắc Ninh…. Những thập kỷ tiếp theo, Giáo phận Bắc Ninh phải trải qua biết bao thăng trầm, nhưng niềm tin sắt son vào Đức Kitô vẫn không ngừng phát triển. Máu của cha ông tổ tiên đổ ra đã không trở nên vô ích, mà làm cho hạt giống Tin Mừng được sinh hoa kết trái, bởi vì “Máu các vị tử đạo  làm trổ sinh Kitô hữu” và là “nền móng” vững chắc cho một  giáo phận mới.

 Bởi vậy, trong bối cảnh đó ngày 29 tháng 5 năm 1883, Toà Thánh đã thiết lập giáo phận Bắc  từ giáo phận Đồng đàng ngoài, vào năm 1924 giáo phận Bắc được đổi tên thành giáo phận Bắc Ninh.

Thưa anh chị em,

Để tri ân các bậc tổ tiên, và xác tín thêm  Chúa Thánh Thần luôn đồng hành, gìn giữ giáo phận; nhân dịp lễ các thánh tử đạo Việt nam, anh em chúng tôi cùng với Đức cha đã tổ chức chuyến hành hương “Theo chân các bậc tiền nhân” từ ngày 19 đến 20 tháng 11 năm 2013 vừa qua. Trong hai ngày hành hương bằng đường thuỷ, dọc theo sông Thái Bình và sông Cầu, đây là hai dòng sông chính mà các nhà truyền giáo đã đi và mang Tin mừng đến cho giáo phận chúng ta. Trước hết, đoàn hành hương đến thăm vết tích nhà thờ Kẻ Mốt (Đức Trai) xưa. Vì biến cố lụt lội năm 1971, nhà thờ Kẻ Mốt đã được di chuyển đến một địa điểm khác. Được biết, Kẻ Mốt xưa  từng có những lúc là trụ sở của  tòa giám mục và là nơi trú ngụ của các giám mục, linh mục, thầy giảng… được nhắc đến rất nhiều trong lịch sử giáo hội Việt nam. Một nửa trong số 12 thánh tử đạo Bắc Ninh là: thánh linh mục Phêrô Nguyễn Văn Tự, Phanxicô Xaviê Hà Trọng Mậu, Đaminh Bùi Văn Úy, Augustinô Nguyễn Văn Mới, Tôma Nguyễn Văn Đệ và Stêphanô Nguyễn Văn Vinh bị bắt ở đây. Ngôi nhà thờ Kẻ Mốt vang bóng một thời với biết báo chứng nhân vì đạo, ngày nay chỉ còn lại một đoạn móng. Đến đây, chúng tôi đã liên tưởng đến lời Chúa Giêsu: Hạt lúa gieo xuống lòng đất có mục nát đi mới sinh nhiều bông hạt.

Ngược dòng sông Thái Bình và sông Cầu,  đoàn hành hương đã đến pháp trường Cổ Mễ xưa, Cổ Mễ là nơi xử chảm thánh Giuse Hoàng Lương Cảnh và Phêrô Nguyễn Văn Tự vào ngày 5 tháng 9 năm 1838. Cũng chính tại nơi đây, năm thánh cùng bị bắt với thánh Phêrô Tự ở Kẻ Mốt bị xử giảo vào ngày 19 tháng 12 năm 1839. Lời nguyện cầu “Lạy Thánh Giuse Hoàng Lương Cảnh và các Thánh tử đạo Bắc Ninh, cầu cho chúng con” một lần nữa lại được cất vang lên ngay tại nơi các ngài bị xử án.

Trong suốt dòng lịch sử 131 năm của giáo phận, còn biết bao nhiêu biến cố thăng trầm nữa. Nhiều người anh chị em chúng ta đang hiện diện nơi đây đã là chứng nhân và làm chứng cho những sự kiện đó. Qua đó chúng ta xác quyết rằng, Chúa Thánh thần luôn hiện diện và gìn giữ giáo phận trong mọi biến cố và trong mọi hoàn cảnh.

Chúng ta đang hiện diện ở nhà thờ Chính toà  để mừng kỷ niệm 131 năm ngày thành lập giáo phận. Tại ngôi nhà thờ được ví như là nhà thờ mẹ của các nhà thờ, hay còn được gọi là trái tim của giáo phận. Chúng ta đang có những tâm trạng khác nhau, người thì lạc quan vì giáo phận ngày càng có thêm nhiều linh mục, nhiều nam nữ tu sĩ, số giáo dân  phát triển, Thánh lễ được cử hành ở hầu hết các xứ họ hàng tuần hay hàng tháng, người già hay ốm đau được lãnh nhận các bí tích sau cùng, được ăn của ăn đàng, người tàn tật, người kém may mắn được chăm sóc,  trẻ em được học giáo lý… Bên cạnh đó, cũng có người   hoài nghi về tiền đồ của cha anh, vì thấy niềm tin bị sa sút, nhiều người thờ ơ với Thánh lễ và các bí tích, nhà thờ thì vắng vẻ…. Tuy nhiên, anh chị em hãy yên tâm vì Giáo hội là của Chúa và do Chúa thiết lập, nên cho dù thế nào đi chăng nữa thì Ngài vẫn bảo vệ và làm cho giáo phận tiếp tục sinh hoa kết quả.  

Ngày sinh nhật lần thứ 131 của giáo phận Bắc Ninh hôm nay lại trùng đúng vào ngày lễ Chúa Giêsu về trời. Không biết anh chị em có thống kê được trong 131 năm có bao nhiêu lần trùng hợp  kì diệu đến như vậy không? Tuy nhiên, chúng ta cùng nhau xác quyết và tin tưởng rằng: với nỗ lực của mọi thành phần dân Chúa, cùng với ơn Chúa Thánh Thần, giáo phận miền Quan Họ sẽ làm nên  cuộc “Thăng Thiên” mới trên đường tiến về Thiên Quốc.

Nguyện xin Đức mẹ Mân Côi, bảo trợ giáo phận và các thánh tử đạo Bắc Ninh, cầu cho chúng con. Amen.

Bắc ninh ngày 29/5/2014

Lm. Fx Nguyễn Văn Thắng