Thơ Trăm Đầu Mục
Trăm Đầu Mục
Ôi những năm kinh hoàng thuở ấy
Trên quê hương biết mấy thân yêu
Vào thời Tự Đức hoàng triều
Dân bên Công Giáo chịu nhiều đắng cay…
Nào phân sáp, lưu đày tứ xứ
Nào bị coi là lũ dốt ngu
Bị truy nã, bị lao tù
Vợ chồng bị tách, tịch thu gia tài.
Con cái cũng phải hai ba ngả
Xóm thôn riêng bị hóa khác ra
Má mang chữ khắc “đạo tà”
Họ hàng tan nát, trôi xa dạt gần…
Riêng Kinh Bắc có quan Tổng Đốc
Nguyễn Văn Phong ác độc bất nhân
Tiếp tay đàn áp giáo dân
Giữ trăm Đầu Mục nhốt giam đêm ngày.
Đòn tra tấn nát thây mặc xác
Xích cùm gông kẹp chắc cổ chân
Bụng không, cấm miếng cơm ăn
Khát khô cổ họng, giọng khan sức tàn…
Rồi một tối hố hầm đã sẵn
Chém với đâm đẩy hẳn xuống hầm
Trăm người Đầu mục hiền nhân
Chết hay còn sống? Một lần cho xong!
Các Đấng ấy đã chung tù ngục
Chung roi đòn, chung sức tín trung:
Không ‘quá khóa’, luôn kiên cương
Một niềm chung thủy tuyên xưng Đạo Trời.
Nơi lao lý, chung lời kinh hạt
Nơi pháp trường, bát ngát tâm tình
Chung ngày, chung mộ, chung hình (1)
Chung phần chiến thắng hiển vinh cõi Trời…
…. Hạt châu báu chôn vùi lòng đất
Sinh hương hoa thơm ngát bốn phương
Gieo trong lệ nhỏ sầu thương
Ôm bông lúa chín về trong tiếng cười…
‘Giữa năm Nhâm Tuất tháng ba
‘Chiều hôm mồng sáu điệu ra biên thành
‘Một dây đầu mục rành rành
‘ Đều du xuống hố cực hình tự nhiên…’
Paris, 30 năm Hiển Thánh TĐ/VN
Cung Chi, người con của giáo phận Bắc Ninh (quê Tử Nê).
- ‘…Tôi chỉ huy việc chôn họ. Tôi thấy các đầu mục bị trói, nhưng rất hớn hở đến nơi thụ hình. Họ sốt sáng đọc kinh, nhưng tôi không hiểu họ đọc gì, chỉ nhớ họ đọc lớn tiếng và liên tục… …Khi tới miệng hố…lính dùng gươm, giáo đâm chém chừng 30 người, nhưng chỉ có 5 hay 6 người bị chém đứt đầu…những người khác thì tự ý xuống hoặc bị đẩy xuống …(4.4.1862) Hôm sau, các hố chôn bị voi dùng chân giày cho bằng, để nếu ai còn sống sẽ chết mau hơn. (Bản báo cáo của Tổng Đốc Nguyễn Văn Phong)
- ‘‘Tháng Ba năm nay, bọn phiến loạn đông đảo đến vây thành này tứ phía. Trong thành có giam giữ 100 tên đầu mục đạo tây dương không chịu bỏ tà đạo. Sau khi đã tra xét cẩn thận và biết rõ chúng là những kẻ cố chấp, bản chức thừa lệnh Hội Đồng Đề Hình đã họp khẩn cấp và quyết định chém đầu chúng. Nay việc đã xong, bản chức gửi tổng số và danh sách những tử tội thụ hình lên Đô Sát Viện. Bản chức xin tường trình để các quan thượng Hình Bộ được rõ.’’ (Một trăm vị Đầu Mục Cổng thành Bắc Ninh, tr.61-84, trong cuốn Các Thánh Tử Đạo Bắc Ninh,Tòa GM/BN,2010)