Lời tâm sự của Ðức cố Giám Mục Giuse Maria Nguyễn Quang Tuyến

Tạm Biệt Bắc Ninh!

“Tôi nguyện làm viên gạch dưới tầng sâu

Làm chất đốt cho cuộc đời ấm lửa

Làm phân bón cho cây đời tươi nhựa

Trĩu quả vàng bát ngát những mùa sau.”

Câu hát Quan Họ “Người ơi, người ở đừng về” níu kéo tôi. Như thánh Phaolô nói: “Nếu sống ở đời này mà công việc của tôi được sinh hoa kết quả, thì tôi không biết phải chọn đàng nào. Vì tôi bị giằng co giữa hai đàng. Ao ước của tôi là ra đi để được ở với Ðức Kitô, điều này tốt hơn bội phần. Nhưng ở lại đời này thì cần thiết hơn vì anh em. Và tôi biết chắc rằng tôi sẽ ở lại và ở bên cạnh tất cả anh em để giúp anh em tấn tới và được hưởng niềm vui đức tin mang lại cho anh em” (Pl 1,22-26). Dầu vậy, tôi vẫn thưa với Chúa: “Xin hãy phán, vì tôi tớ Chúa đang lắng tai nghe.” Và hôm nay Chúa gọi tôi về, nên tôi thưa: “Xin vâng.” Giờ đây tôi sung sướng như dân Chúa xưa kia được trở về Ðất Hứa: “Khi Chúa thương gọi tôi về, lòng tôi hân hoan như trong một giấc mơ. Miệng tôi nức vui tiếng cười, lưỡi tôi vang lời ca hát” (Tv 125,1-2).

Tạm biệt Giáo Phận thân thương!

Tạm biệt Bắc Ninh! Nhớ nhà thờ Chính Tòa với những thánh lễ đông đúc mỗi trưa Chúa Nhật và nhất là các ngày lễ lớn. Nhớ những ngày cha con anh em quây quần quanh mâm cơm đơn sơ mà thật ấm cúng. Nhớ dòng sông Cầu nước chảy lững lờ như mơ mộng. Nhớ quê hương Quan Họ mà theo một nhạc sĩ nào đó thì cả đến “một làn nắng cũng mang điệu dân ca”, những làn điệu vừa thanh thoát vừa thiết tha như muốn đưa lòng người trở về với cõi thâm sâu nhất, bí ẩn nhất. Nhớ Cửa Tả cổ thành, nơi vào năm 1838, thánh linh mục Phêrô Nguyễn Văn Tự và thánh trùm cả Giuse Hoàng Lương Cảnh, rồi vào năm 1862, 100 vị đầu mục và thứ mục đã anh dũng hy sinh vì đức tin. Nhớ ơn trọng đại nhà thờ Chính Tòa được nhận là địa điểm bất kỳ lúc nào cũng có thể đến hành hương để hưởng ơn toàn xá.

Tạm biệt 6 giáo hạt: Bắc Ninh, Bắc Giang, Gia Lương, Thái Nguyên, Tuyên Quang, Vĩnh Phúc. Nhớ núi Tam Ðảo bồng bềnh trong mây, hoa muôn sắc lúc nào cũng khoe màu như chỉ có mùa xuân bất tận. Nhớ hồ Núi Cốc với mối tình thơ mộng dàn dụa nước mắt giữa chàng Cốc với nàng Công. Nhớ hồ Ba Bể, từng được mệnh danh là “thiên nhiên đệ nhất hồ” với thác Ðầu Ðẳng, ao Tiên, động Puông, đảo Bà Giá, với những loài thú hiếm như voọc mũi hếch, gấu ngựa, vạc hoa. Nhớ cây dã hương Tiên Lục ngàn tuổi vẫn toả hương thoang thoảng, nhất là vào mùa hoa. Nhớ đền Sóc Sơn còn ghi dấu chân của người thiếu niên làng Gióng đã cứu dân cứu nước rồi thanh thản về trời. Nhớ thành Cổ Loa của An Dương Vương với chiếc nỏ thần giúp dân hưởng thái bình, nước hưởng độc lập. Nhớ Mê Linh của Hai Bà Trưng với cuộc khởi nghĩa mà thành Luy Lâu dấu vết tuy mờ nhạt nhưng lịch sử vẫn luôn đậm nét. Nhớ chùa Dâu, cái nôi của đạo Phật tại Việt Nam, tôn giáo đã góp phần đáng kể vào nền văn hoá quê hương. Nhớ đền Lý Bát Ðế và chiến công oanh liệt trên sông Như Nguyệt của danh tướng Lý Thường Kiệt. Nhớ những vườn chè Thái Nguyên và Tuyên Quang bát ngát màu xanh mà hương vị đậm đà khiến những tình bạn như muốn kéo dài đến vô tận. Nhớ những nông dân chất phác chân lấm tay bùn mà tâm hồn trong sáng như pha lê, nắng sớm mưa chiều vẫn dãi dầu sương gió để gia đình và người đời có được những bát cơm ngon.

Anh chị em giáo dân quý mến, như vẫn thường làm trong các dịp lễ Thánh Tâm, tôi xin lỗi anh chị em vì đã có những lúc tôi làm anh chị em phật lòng, và vì nhiều điều tôi ước ao mà chưa thực hiện được. Tôi cũng chỉ là một người yếu đuối và nhiều thiếu sót: những gì làm được đều nhờ ơn Chúa và lời cầu nguyện cũng như sự cộng tác của anh chị em. Tôi tha thiết xin anh chị em siêng năng đọc kinh ở nhà thờ cũng như ở gia đình để đời sống được thánh hoá. Anh chị em cố gắng tham dự đều đặn thánh lễ Chúa nhật khi có thể được, và về giáo phận vào các dịp lễ lớn. Ðặc biệt anh chị em hãy siêng năng lần hạt mân côi để xin Ðức Mẹ giúp đỡ. Hãy cố gắng giữ sự đoàn kết trong các xứ họ và các hội đoàn. Ước gì các em thiếu nhi đều tham gia Phong trào Thiếu Nhi Thánh Thể, các thanh thiếu niên tham gia ca đoàn giới trẻ, các chủ gia đình tham gia Họ Gia Trưởng, các hiền mẫu tham gia Họ Mân Côi, đông đảo già trẻ nam nữ tham gia Hội Dòng Ba. Anh chị em đừng để cho những tham vọng hay những tính toán trần gian làm cho đoàn chiên bị chia năm sẻ bảy, nhưng phải liên kết với giám mục như đoàn chiên với mục tử.

Với các Ban Hành Giáo, tôi cảm ơn quý ông bà anh chị em đã hy sinh vì Chúa và Hội Thánh. Quý ông bà anh chị em là cánh tay nối dài của giám mục. Ðoàn chiên Chúa mạnh hay yếu một phần khá lớn tuỳ thuộc quý ông bà anh chị em. Xin quý ông bà anh chị em hết lòng vì Chúa, vì xứ họ. Xin cố gắng gìn giữ tinh thần hiệp nhất trong các xứ họ, đừng để tinh thần thế gian, óc bè phái, tính ham danh làm đoàn chiên Chúa phải thiệt thòi. Xin cố gắng duy trì và cổ vũ việc đọc kinh dự lễ đều đặn, nhất là các ngày Chúa nhật. Xin tổ chức và khích lệ các gia đình đọc kinh tại nhà hằng ngày, hoặc riêng từng nhà hoặc năm bảy nhà gần nhau cùng đọc kinh chung. Xin liệu cho mọi người sinh hoạt trong các đoàn thể của xứ họ và giáo phận. Xin liên lạc thường xuyên với cha xứ và giáo phận để giữ gìn và tăng cường mối dây hiệp nhất. Xin quý ông bà anh chị em nhớ lời Chúa trong sách Huấn Ca để luôn luôn quảng đại hi sinh: “Hãy đưa mắt nhìn: tôi đâu có vất vả bao nhiêu, và chính tôi đã được nghỉ ngơi an nhàn” (Hc 51,27).

Với giới trẻ, chúng con biết hiện nay tiền của, vật chất, danh vọng, địa vị, hưởng thụ bất chính đang lôi cuốn nhiều người xa rời Thiên Chúa, dẫn đến những thảm hoạ khôn lường. Cha tha thiết khuyên chúng con xây dựng được đời sống đạo đức vững chắc, dựa trên nền tảng cầu nguyện, suy niệm Lời Chúa, tôn sùng và yêu mến nhiệm tích Thánh Thể. Chúng con hãy can đảm xây dựng nếp sống luân lý lành mạnh, dựa trên nền tảng thực hành các nhân đức Kitô giáo, đề kháng lại nếp sống tiêu cực, rượu chè, cờ bạc, trai gái, thuốc sái. Chúng con cũng hãy nỗ lực nâng cao kiến thức giáo lý và văn hoá để phục vụ hữu hiệu. Cuối cùng, xin chúng con nhiệt tình tham gia việc tông đồ, đặc biệt hướng tới 7 triệu anh chị em lương dân trong Giáo Phận.

Với các chủng sinh và các dự tu, cha nhắc lại với chúng con những điều cha vẫn canh cánh bên lòng. Trước hết, chúng con phải yêu mến Chúa trên hết mọi sự. Không ai sống được nếu không có tình yêu. Ði tu không phải là từ chối tình yêu, trái lại là yêu mến Chúa hết lòng và yêu mến mọi người đến nỗi không còn thiết tha với một tình yêu cho riêng mình nữa. Chính lòng yêu mến Chúa giúp chúng ta yêu mến nhau như anh chị em một nhà, biết hiệp nhất với nhau chung quanh người thay mặt Chúa, như một cây có nhiều cành. Cũng chính vì yêu mến Chúa trên hết mọi sự, chúng con dám đi bất cứ nơi đâu, làm bất cứ việc gì, không tìm gì cho mình, chỉ tìm tôn vinh Thiên Chúa qua việc yêu mến và phục vụ tha nhân. Xin chúng con nhớ lời thánh Phaolô: “Tôi không hổ thẹn vì tôi biết tôi đã tin vào ai” (2 Tm 1,12).

Với những người dâng mình cho Chúa trong đời sống thánh hiến, cha cám ơn chúng con đã cầu nguyện, đã làm gương, đã hy sinh vì giáo phận. Trong xã hội ngày nay, nhiều người chạy theo hưởng thụ mà quên đi những giá trị nhân bản và siêu nhiên. Xin chúng con tiếp tục tiến bước để đời sống theo các mối phúc thật thuyết phục con người thời nay tìm đến chân lý Tin Mừng.

Riêng đối với Tu Hội Ðức Mẹ Hiệp Nhất, cha xin chúng con đã dâng mình cho Chúa thì dâng cho trót. Chúa rất cần và rất quý những hi sinh âm thầm của chúng con. Chúng con phải lấy hiệp nhất làm phương châm sống. Muốn tu được, chúng con phải bỏ mình, ai có cái tôi to quá thì không tu được đâu. Có thể chúng con không nổi nang về học vấn, về công to việc lớn, nhưng chúng con phải nổi nang về tình thương yêu, về đức bác ái. Và cha nghĩ đây là điều quan trọng nhất. Phải làm thế nào để chúng con đi thì người ta nhớ, chúng con ở thì người ta thương. Muốn thế, chúng con hãy chăm lo và chuyên cần cầu nguyện. Thiếu cầu nguyện thì không thể yêu mến Chúa hết lòng được. Như chúng con vẫn nói đùa với cha”lớ ngớ vớ được thiên đàng”, cha chúc tất cả chúng con.

Các anh em linh mục quý mến, xin cám ơn anh em đã cộng tác với tôi trong sứ mạng chung. Chúng ta đã cùng nhau trải qua bao khó khăn, thử thách. Ðiều tôi tha thiết nhất là xin anh em đoàn kết với nhau. Giáo phận chúng ta trải rộng trên nhiều tỉnh, anh em đến từ nhiều nơi rồi lại đi phục vụ ở nhiều nơi. Nhưng chỉ có một Chúa Kitô, một Hội Thánh, và chúng ta có chung một người mẹ là giáo phận. Công việc của anh em nặng nề và khó khăn, anh em hãy vác thánh giá đỡ cho nhau. Ðối với giáo dân, anh em nên có kế hoạch 1 năm, kế hoạch 5 năm để phấn đấu và lượng giá. Ðừng chỉ gặp chăng hay chớ theo hứng nhất thời. Anh em cần giữ vững tinh thần hiệp nhất trong các xứ họ, đừng để những chia rẽ làm đoàn chiên suy yếu hay tan rã. Muốn được vậy, anh em hãy siêng năng cầu nguyện và hãy sống nghèo khó, khiêm nhường. Chính lòng đạo đức làm cho hoạt động tông đồ của chúng ta trổ sinh hoa trái. Xin nhắc lại với anh em lời nhắn nhủ của thánh Phaolô: “Anh em hãy ân cần lo cho chính mình và toàn thể đoàn chiên mà Thánh Thần đã đặt anh em làm người coi sóc” (Cv 20,28).

Trong những ngày chữa bệnh ở Hoa Kỳ, tôi thường ra đứng ở bờ Thái Bình Dương bên này mà da diết nhớ thương quê hương, giáo phận và mẹ già ở bên kia đại dương. Câu ca dao “Chiều chiều ra đứng bờ ao, ngó về quê mẹ ruột đau chín tầng” sao mà đúng đến thế! Giờ đây khoảng cách không chỉ là một đại dương, nhưng là hai cõi âm dương cách biệt. Dù vậy đó chỉ là nói theo thói quen. Trong Chúa, chúng ta đang gần nhau hơn bao giờ hết.

Thưa mẹ kính yêu! Ðược tin con chết hẳn là tim mẹ phải thắt lại, nhưng mẹ đã nói Xin vâng theo thánh ý Chúa. Vì thế mặc dù bị đứt mất một ngón tay, mẹ vẫn không cảm thấy đau đớn gì. Giờ đây mẹ yếu, chắc nhiều hôm không thể đến nhà thờ đọc kinh dự lễ với xứ họ được, nhưng nhà mình ngay cạnh nhà thờ, mẹ cứ ở nhà vẫn hiệp ý đọc kinh dự lễ với mọi người được, phải không ạ? Giờ đây mẹ có thể yên tâm về đứa con nhỏ bé của mẹ. Không bao giờ con ốm đau nữa, không bao giờ con làm mẹ phải lo lắng hay buồn phiền nữa, và nhất là không bao giờ con chết nữa. Ở bên Chúa, con thật gần mẹ. Ngày nào Chúa gọi mẹ về với Chúa, ông cố và con sẽ ra tận cửa thiên đàng đón mẹ. Từ nay con không còn phải lội ruộng lúc trời rét cắt da để bữa cơm gia đình có thêm được ít con cá nhỏ nữa. Từ nay con không còn phải thức đêm đi lấy nước vào ruộng để khỏi phải tranh dành với người khác nữa. Từ nay con không còn phải ăn cơm nắm muối vừng đạp xe 3 ngày đi 3 ngày về để thăm chú con ở Yên Bái nữa. Mẹ ạ, thánh Phaolô dạy là phải “vui với người vui, khóc với kẻ khóc”, nay thuyền con đã đến được bến mà cả mẹ cũng như con mong chờ, nên mẹ đừng buồn, nhưng phải vui lên, chờ ngày gia đình mình đoàn tụ đầy đủ bên Chúa, và “ở bên Người hoan lạc sẽ chẳng hề vơi”.

Trọng kính Ðức Hồng Y Phaolô Giuse!

Trong Chúa, cha là cha thật của con. Cha đã dạy dỗ con, đã phong chức linh mục rồi phong chức giám mục cho con. Nhờ cha, con có một gia đình rộng lớn, chẳng những giáo phận Bắc Ninh thân yêu, mà cả con cái giáo phận khắp nơi trong nước cũng như trên thế giới, lại cả những bè bạn ở nhà Gioan cũng như nhiều nơi khác nữa. Con ra đi trước cha, chưa đền đáp trọn chữ hiếu, thật là con có lỗi. Như nhiều lần khác, cha luôn sẵn lòng tha thứ, hôm nay con cũng xin cha tha thứ cho con. Con dám quả quyết là không giây phút nào con quên được ơn trời bể của cha, và con thực sự đã luôn luôn vâng lời cha như một người con thảo. Giờ đây ở bên Chúa, con nguyện xin Người ban ơn để cha có được những ngày cuối đời thật bình an, và khi Chúa gọi cha về, con sẽ là người đầu tiên ra đón cha ở cửa Thiên Ðàng.

Cha đã dùng lời của thánh Phaolô, thánh bảo trợ của cha, để không ngừng nhắc nhở con, và con cũng không bao giờ dám quên. “Tôi tạ ơn Chúa Giêsu Kitô, Chúa chúng ta, Ðấng đã ban sức mạnh cho tôi, vì Người đã tín nhiệm mà gọi tôi đến phục vụ Người” (1Tm1,12). “Chúa Giêsu Kitô, Chúa chúng ta, đã ban cho tôi đầy tràn ân sủng, cùng với đức tin và đức mến của một kẻ được kết hợp với Người” (1Tm 1,14). “Hãy rao giảng Lời Chúa, hãy lên tiếng, lúc thuận tiện cũng như lúc không thuận tiện…” (2 Tm 4,2). “Hãy thận trọng trong mọi sự, hãy chịu đựng đau khổ, làm công việc với người loan báo Tin Mừng và chu toàn chức vụ của mình” (2 Tm 4,5). “Tôi đã đấu trong cuộc thi đấu cao đẹp, đã chạy hết chặng đường, đã giữ vững niềm tin. Giờ đây tôi chỉ còn đợi vòng hoa dành cho người công chính” (2 Tm 4,7-8).

Lạy thánh Giuse, bảo trợ của con, con cảm ơn Người đã dạy con biết quên mình để phục vụ Chúa Giêsu cùng với chương trình cứu độ của Thiên Chúa.

Lạy Mẹ Maria, con đã suốt đời cùng Mẹ thưa “xin vâng” với Chúa, xin cho con được muôn đời hát kinh Ngợi Khen với Mẹ.

Lạy Chúa Giêsu là Ðấng suốt đời con yêu mến và tôn thờ, con xin được tuyên xưng lại điều Chúa dạy con và suốt đời con hằng tâm niệm: “Hạt lúa gieo xuống đất mà không thối đi thì nó chỉ trơ trọi một mình, nhưng nếu nó thối đi thì nó sẽ sinh nhiều bông hạt.”

Lạy Thiên Chúa Ba Ngôi Chí Thánh là Ðức Chúa Cha, Ðức Chúa Con và Ðức Chúa Thánh Thần, nguyện xin cho giáo phận Bắc Ninh của chúng con được cùng với Hội Thánh và toàn thể loài người ca ngợi tình thương vô biên của Chúa cho đến muôn đời.

Giờ đây, Con xin được dâng lên Chúa bài thánh ca Quan Họ giáo phận chúng con thường xuyên hát với nhau:

Ðược bên Chúa vui nào sánh bằng

Trong tiếng hát rộn ràng

Nay xin kính dâng lên Chúa

Chúng con ca hát đón chào ngày vui…

Vang tiếng đàn đang ngập tràn trong tiệc cưới

Cùng hân hoan với Người

Bao nỗi vui thay

Nay đã thoả lòng con…

Amen.

Giuse Maria Nguyễn Quang Tuyến

Giám Mục Bắc Ninh

Năm 2006